اختلال استرس پس از حادثه   Post-traumatic Stress Disorder

متاسفانه در زندگی روزمره هرکسی ممکن است با حوادث طاقت فرسا، ترسناک و خارج از کنترل روبرو شود.

ممکن است دچار حادثه رانندگی، قربانی یک تجاوز، شاهد یک حادثه دردناک، یک بیماری لاعلاج یا شاهد مرگ عزیزی باشیم …

اغلب مردم بعد از مدتی بدون هیچ کمکی با آن کنار می آیند.

اگرچه در بعضی افراد می تواند تجربیات تلخ واکنشی را ایجاد کند که ممکن است برای ماهها یا سالها طول بکشد.

ما این واکنش را اختلال استرس پس از حادثه یا اختصارا (PTSD)می نامیم.

علائم PTSD حدودا در طی ۶ ماه پس از حادثه ناگوار ظاهر می شوند.

بسیاری احساس غم عمیق، افسردگی، اضطراب، احساس گناه و یا عصبانیت می کنند. به غیر از این احساسات قابل درک، سه نوع متفاوت رفتاری ممکن است بروز کند:

۱-فلاش بک و کابوس:

آن حادثه بطور مداوم پیش چشم تان تکرار می شود.

ممکن است بصورت فلاش بک در طی روز و یا کابوس در خواب باشد.

ممکن است آنچنان واقعی بنظر برسند که شما احساس کنید واقعا آن حادثه در حال اتفاق افتادن است.

ویا ممکن است به عنوان مثال اگر شما یک حادثه رانندگی در یک هوای بارانی داشته اید یک روز بارانی باعث فلاش بک شود.

۲- دوری گزینی و بی تفاوتی:

شما ممکن است خود را به بی تفاوتی کامل بزنید. شما کمتر با دیگران ارتباط برقرار می کنید و در نتیجه زندگی کردن و کار کردن با شما سخت تر می گردد.

۳- در حالت گارد بسر بردن:

شما ممکن است همیشه در حالت آماده باش بسر ببرید گویی که منتظر خطر می باشید.

نمی توانید احساس آرامش کنید. احساس اضطراب دارید و بسختی بخواب فرو میروید.

اطرافیان شما می بینند که شما بیقرار و نا آرام هستید.

تقریبا همه علایم PTSD را در طی ماه اول تجارب تلخشان، تجربه خواهند کرد  و این یک واکنش استرسی حادمیباشد.

اما اغلب افراد پس از چند هفته بآرامی با اتفاقات پیش آمده کنار می آیند و علایم استرس بمرور از بین میرود.

اما همه خوش شانس نیستند.

حدود یک سوم افراد متوجه می شوند که علائم شان ادامه پیدامی کند و نمی توانند با آنچه که اتفاق افتاده است کنار بیایند.

توجه داشته باشیم هر چه حادثه سخت تر باشد احتمال ابتلا به بیماری استرس پس از حادثه PTSD بیشتر می گردد.

حوادثی مانند :

مرگ ناگهانی و غیر منتظره

حوادث مکرر و طولانی

وقتی نمی توانیم از حادثه فرار کنیم

حادثه ایجاد شده بخاط ما باشد

وقتی افراد زیادی فوت می کنند
حادثه منجر شونده به نقص عضو
وقتی کودکان قربانی می شوند
بلایای طبیعی مانند سیل، زلزله، آتش سوزی و …

توجه داشته باشیم وقتی که ترسیده ایم بهتر است حوادث را به وضوح بخاطر بیاوریم.

هر چند بخاطر آوردن آنها ممکن است استرس زا باشند، اما به ما کمک می کنند تا بهتر آنچه را که اتفاق افتاده است بفهیم و در طولانی مدت به ما کمک می کنند تا به زندگی ادامه دهیم.

چه کارهایی میتوانید برای بهبودتان انجام دهید:

احساسات خود را بپذیرید .

به خودتان وقت دهید.

سپس سعی کنید زندگی را تا حد امکان به حالت نرمال بر گردانید و به زندگی روزمرتان بازگردید .

درباره اتفاقیکه افتاده است با کسی که اعتماد دارید صحبت کنید.

تمرینات آرامبخش را انجام دهید.

به سر کار بر گردید.

بصورت منظم بخورید و ورزش کنید.

به محلی که آن حادثه اتفاق افتاده است برگردید و با دقت همه چیز را مرور کنید و با ترستان مواجه شوید.

لحظات بیشتری را با خانواده و دوستان صرف کنید.

بصورت کلی محتاط باشید. حوادث در این لحظات با احتمال بیشتری اتفاق می افتند .

با دکترتان صحبت کنید .

در اولین فرصت با مشاورتان تماس بگیرید.

کارهایی که حالتان را بدتر خواهد کرد:

خودتان را بخاطر PTSD ملامت نکنید. این علائم نشانگر ضعف شما نیستند. اینها علائم طبیعی بدن به حوادث تلخ می باشند. احساساتتان را در خودتان نگه ندارید و درباره آن ها صحبت کنید.

انتظار نداشته باشید که این خاطرات سریعاً از بین بروند. آنها ممکن است برای مدتی با شما باشند.

زیاده از حد از خودتان انتظار نداشته باشید.

از دیگران دوری نکنید .

الکل ، مواد مخدر ، قهوه و سیگار کمک کننده نیستند .

خودتان را بیش از اندازه خسته نکنید .

و عده های غذایتان را فراموش نکنید .

زمانتان را به تنهایی سپری نکنید و به جمع دوستان و خانواده بپیوندید .

گاهی ممکن است متوجه شوید و یا فکر کنید که دیگران به شما اجازه صحبت درباره آن اتفاق را نمی دهند ، از شما دوری می کنند ، از شما عصبانی هستند، فکر می کنند که شما ضعیف هستید یا شما را سر زنش می کنند .

حق دارید که ناراحت شوید ولی سعی کنید همین افکار رو هم به آنها بازگو کنید و اگر تغییری حس نکردین حتما از مشاور کمک بگیرید.

و بدانید مردم این روشها را برای حفاظت خودشان از فکر کردن درباره حوادث ترسناک برمی گزینند .

سخنی با دوستان ، وابستگان و همسایگان و هم میهنان عزیز:

چطور کمک کننده باشیم:

مراقب هر گونه تغییر رفتار مانند: کارایی ضعیف در سر کار ، تاخیر ، مرخصی های ناشی از بیماری و تصادفات کوچک باشید.

مراقب عصبانیت، تحریک پذیری، افسردگی، عدم علاقه و عدم تمرکز باشید.

منتظر باشید فردی که حادثه ناگواری را پشت سر گذاشته است داستانش را برای شما بازگو کند.

سوالات کلی بپرسید.

بگذارید صحبت کنند .فقط گوش دهید.

چه کارهایی را نباید انجام داد:

از کسی که حادثه بدی را پشت سر گذرانده نپرسید که او چه احساسی دارد . این کار درمانگر اوست نه شما.

به آنها نگوئید که خوش شانس بوده اند که زنده مانده اند چرا که عصبانی می شوند.

سعی در کوچک جلوه دادن تجربیات تلخشان نداشته باشید مانند: « این خیلی هم بد نیست ، می شد اتفاق بدتری بیافته…»

به آنها پیشنهاد نکنید که احساساتشان را کنترل کنند.

جریان صحبت آنها را قطع نکنید و تجربیات خودتان را در این زمان بیان نکنید. الان وقت درد و دل کردن آنهاست نه شما.

قضاوت نکنید .

ای کاش نگویید.

نصیحت نکنید .

توصیه نکنید .

تنهایشان نگذارید و کنارشان باشید و فقط گوش دهید.

اگر کمکی از دستتان بر می آید انجام دهید وگرنه نمک روی زخمشان نباشید .

و بدانیم که درد با وجود اینکه دوست داشتنی و خواستنی نیست ولی واقعیتی از زندگی است .

کاری که ما می توانیم انجام دهیم آن است که آنرا تبدیل به رنج نکنیم و مانند اجدادمان انسان هایی قوی باشیم و آن را بپذیریم و با آن مبارزه کنیم.

بلایای طبیعی از اول جهان تا کنون همیشه با ما خواهد بود و هست و این ماییم که می بایست سعی کنیم با آن کنار بیاییم.

سخت است ، بسیار سخت … ولی واقعیتی است انکار ناپذیر از گذشته تا کنون….

کتایون خطیر

مشاور خانواده و جامعه شناس