رضا موتوری شخصیتی که نه سیاه است و نه سپید

فیلم رضا موتوری شخصیتی که نه سیاه است و نه سپید | بانو راسخی

خلاصه‌‌‌‌‌فیلم: رضا که خود را به دیوانگی زده است به اتفاق دوستش بدون اطلاع مسئولین از تیمارستان خارج می شود و بعد به کارخانه ای دستبرد می زند. از سوی دیگر فرخ جوان نویسنده ای که بسیار شباهت به او دارد، به منظور تحقیق در مورد زندگی دیوانه ها به تیمارستان می آید و در تیمارستان جایش با رضا عوض می شود. از طرف دیگر رضا وارد زندگی اشرافی نویسنده می شود.

او بعد از چندی عاشق نامزد نویسنده – فرنگیس – می شود و قصد تحویل پول ها را دارد که دوستانش او را در دام انداخته و به شدت مجروحش می کنند و پول ها را می ربایند. رضا بی رمق سعی می کند که با موتور خود را به فرنگیس برساند و چون حال عادی ندارد با یک کامیون شهرداری تصادف می کند و کشته می‌شود.

در فیلم رضا موتوری بیشتر به تنهایی آدمها پرداخته می شود. انسان ها در زمانی که تنها می شوند ممکن است به هر چیزی پناه ببرند. مانند رضا که به خلاف و موتور سواری پناه می برد.

رضا که فردی تنهاست بعد از وارد شدن به زندگی اشرافی نویسنده، به تنهایی خودش پی می‌برد و دل بسته شدن به فرنگیس و احساس جدیدی که برایش به وجود می‌آید بعد از آن به چالش می افتد.

چالشی بین رضا موتوری بودن یا رضای جدید شدن تا جایی که در جواب فرنگیس برای اینکه چرا تا این حد به موتور وابسته است می گوید: وقتی آدم تنها میشه به خیلی چیزها دل میبنده. شاید عدم وجود حس انگیزه باعث شده تا او دست به سرقت بزند چون بعد از پیدا کردن فرنگیس پی در پی به خانه برمیگردد و به مادر خودش میگوید که قصد دارد پول های سرقت شده را به پلیس تحویل بدهد اما مادر مخالفت می کند.

در گفتگوی بین مادر و رضا مشخص می شود رضا از مدرسه هم اخراج شده است، یعنی می توان رفتارهای رضا را به استثنای بازتاب های ساده انگیزشی به انگیزه های رفتاری اجتماعی ربط داد. به عبارت دیگر ظهور رفتار انسان تنها به وجود محرک و تغییر های ژنتیک وابسته نیست بلکه شدت و درون انسان ها در پدید آمدن رفتار های انگیزشی سهم بسزایی دارند تا جایی که با تغییر محیط زندگی و اطرافیان تغییر چشمگیری در زندگی رضا به وجود می‌آید که احساس می‌کند می‌تواند فرد جدیدی باشد و در چالشی ناهماهنگ دست و پا می‌زند.

فضای فیلم فضای سایه و روشن دارد. فضا بازگو کننده ذهن کارگردان «مسعود کیمیایی» از افراد است که انسانها نه سیاه مطلق هستند و نه سفید مطلق قضاوت انسانها شاید بهتر است با دید خاکستری انجام شود کیمیایی در این فیلم به موضوعاتی مانند عشق و رفاقت می‌پردازد.

کیمیایی فراتر از حوزه های فردی و خانوادگی به سمت فضای اجتماعی می‌رود. فیلم رضا موتوری همانند فیلم های دیگر کیمیای بازگویی نگاه اجتماعی او می باشد. آدم هایی از جنس رضا، سید، قیصر که «بهروز وثوقی» با بازی بی‌بدیل خود در ملودرام عاشقانه همانند سوته دلان و فیلم های اجتماعی ثابت می کند که در ژانرهای متفاوت سینمایی خوش می درخشد.

البته که قهرمان های کیمیایی حال و روز خوشی ندارند و سرنوشت بهتری از ضد قهرمان ها پیدا نمی‌کند اما دنیا های ذهنی سازندگانشان متفاوت است و هر چند که این قهرمان ها و ضد قهرمان ها آخر و عاقبت کم و بیش همانندی در انتظارشان است ولی از مسیرهای متفاوتی به سرنوشت های مشترک می رسند.

شاید از میان قهرمان های کیمیایی رضا موتوری مفصل‌ترین کتک را می‌خورد.

رضا در تراس سینما بد کتک می‌خورد و بدتر از آن چاقو هم می‌خورد که کارش چندی بعد در همان شب یکسره می‌شود اما کیمیایی با ظریف کاری های مخصوص خودش جلوه های آیین آرمانی به قضایا می دهد و در نتیجه مرگ رضا را شاعرانه و تلطیف می‌کند.

رضا موتوری ۱۳۴۹ فیلمی که با لحنی شوخ و شنگ آغاز می‌شود و در آن مناسبات فیلم های فارسی و در مجموع دلفریبی های جهان سینما را به باد تمسخر گرفته است و سپس آرام آرام به سراغ تلخی های موجود در جامعه رفته است و قهرمان داستانش رضا (با بازی بهروز وثوقی) را در دل این سیاهی به مانند ذره ای تاریخ مصرف گذشته نشان داده است که رضا موتوری نتوانست به مانند قیصر نظر مثبت منتقدان را برانگیزد البته در گیشه هم کارکرد چشمگیری نداشت با این وجود این فیلم به عنوان نخستین فیلم مهم سینمای خیابانی ایران شناخته می شود و به همین جهت برای همیشه در حافظه سینمای کشور ماندگار خواهد بود.

بهروز وثوقی  بهروز وثوقی  بهروز وثوقی  بهروز وثوقی  بهروز وثوقی    بهروز وثوقی  بهروز وثوقی