مهارت نه گفتن
مهارت نه گفتن
هنگامی که کودک خردسالی بودیم، هنگامی کـه پـدر و مادران مـان از مـادرخواستی می کردند و ما نمی توانستیم از عهـده آن بـرآییم بـا صـدای بلند فریاد می زدیم نه.
اما معلوم نیست که چـرا بـا بـالا رفـتن سـن مـان قدرت خارق العاده خود را در نه گفتن فراموش کردیم شاید به خاطر این بوده که هرچه بیشتر نه می گفتیم، والدین خود را عصبانی تر مـی کـردیم.
از آن به بعد به معلم خودمان هـم قـدرت نـه گفـتن را نداشـتیم. اگـر هـم می خواستیم به دوستانمان نه بگوییم آنها را از دسـت مـی دادیـم و تنهـا می شدیم.
باید قبول کنیم که شنیدن نه از زبان یک کودک دوسـاله بـرای والدین بسیار نفرت انگیز بود، چه برسد به اینکه ما در سـنین بزرگ سالی بخواهیم به اعضای خانواده مان کـه توقـع بـسیاری از مـا دارنـد چنـین جوابی بدهیم.
کاملاً آشکار است که هیچکس پس زدن را به طور غریـزی و فطری نمی پسندد. اما من معتقدم که اثرات بد و ضررات آن بـه مراتـب کمتر از مشکلاتی است که به خاطر پذیرفتن آنچه که در توان مان نیـست برای‌مان بوجود می آید.
نه گفتن، مهارتی ارزشمند و آموختنی
در ابتدای یادگیری این مهارت ممکن است احساس کنیم کـه مـی خـواهیم کار عجیبی را انجام دهیم و به یک سرزمین ناشناخته قدم بگـذاریم اگـربه آن به چشم یک سفر کوتاه مـدت نگـاه کنـیم در طـول راه بـا حـوادث شیرین بسیاری روبه‌رو می‌شویم و در آخر به آرامش خاطر دست پیـدامی کنیم.
در حقیقت یادگیری گفتن نه شخصیت ما را به کلی تغییر نمی دهد اما به ما کمک می کند که با شناخت بهتـر خـود توانـایی هایمـان را بـشناسیم وتصمیم بگیریم که آیا می توانیم علاوه بر وظایف و مسئولیتهـای خـود،درخواست های دیگـران را بپـذیریم یـا خیـر ؛
در واقـع بـا یـادگیری ایـن روشها به راحتی مـی تـوانیم احساسات خـود را کنتـرل کنـیم و بـدون هیچگونه عجله و شتابزدگی به دیگران پاسخ بدهیم البته بایـد بـه خـاطرداشته باشیم که نه گفتن حصاری دور ما و دیگران بـه وجـود مـی آورد اما هرگز نباید این حصار را به عنوان فاصـله ای بـرای طـرد شـدن و یـاتیره کردن روابط در نظر گرفـت.
هـدف اصـلی مـا نیـز همـین اسـت کـه بتوانیم در کنار یکدیگر روشهایی را تمرین کنیم کـه نتـایج و عواقـب ردکردن درخواست دیگران را خوب بشناسیم و آنها را طور دیگـری تعبیـرکنیم.
از طرف دیگر همه می دانند که خاصیت زندگی ما پذیرش بعضی ازدرخواست ها و رد کردن برخی دیگر است.
چه بسا افرادی بوده اند که بـاگفــتن بــه موقــع «نــه» صــداقت خــود را نــشان داده انــد و شــخص درخواست کننده را از سردرگمی نجـات داده انـد از ایـن رو بایـد در هـرلحظه احتیاط کنیم. حال شایدبپرسید واژه احتیاط به چه معناست. اینگونه باید توضیح داد کـه احتیـاط بـه معنـای پـذیرش معنای واقعی «نه» است طوری که مجبور نشویم برای گفتن چنـین کلمـۀواضح و روشنی به هر بهانۀ دروغـی چنـگ بـزنیم زیـرا نـه گفـتن حق ماست و ما تنها حامی حقوق خود هستیم اما نباید به خاطر دفاع از حـق خود بار سرزنش دروغی را که گفته ایم به دوش بکـشیم. کـاملاً واضـح است که یکـی از تمرینـات مـا در ایـن مبحث پرهیـز از دروغگـویی و بـاصراحت اعلام کردن «نه» است.
روش های پایه ای
در حالت اصلی پنج روش پایه ای را باید به خـاطر بـسپاریم تـا بـر طبـق آنها توانایی ایستادن و مقاومت کردن در برابر خواسـته هـای دیگـران راپیدا کنیم. بلافاصله پس از یادگیری آنها متوجه خواهیم شـد کـه مهـارت خوبی بـرای گفـتن نـه بـه دسـت آورده ایـم. شـاید مـا نتـوانیم بـه تمـام خواسته های دیگران نه بگوییم اما مهارت فکـر کـردن و پاسـخ دادن بـه موقع به درخواستها می تواند تمرین ذهنی خـوبی برایمـان باشـد.
۱.لیستی از تمام درخواست هایی که به آنها پاسـخ مثبـت مـی دهیـد تهیه کنید.
اگر شما از گروه «بله گویان» باشید، تعداد موارد لیست تان بـه شکل باورنکردنی زیاد می شود اما جای نگرانی وجود ندارد چون تعدادموارد لیست های افراد مختلف با یکـدیگر متفـاوت اسـت از طـرف دیگـرشرایط متفاوت هریک از موارد نیز می تواند در تعـداد آنهـا مـؤثر باشـد. چیـزی کـه مهـم اسـت مـدت زمـان تـصمیم گیـری شـما پـس از شـنیدن درخواست است که نشان دهنده عکس العملهای فردی و شخـصیت شـما می باشد. برخی از افراد پس از شنیدن درخواست بـه جـای اینکـه بـه آن فکر کنند سؤالاتی نظیر اگر درخواست را رد کنم چه اتفاقی می افتد؟ چه باید بکنیم؟ ای کاش کاری می کردم کـه او چنـین درخواسـتی نمـی کـرد!
بهتر است به او بگویم که باید فکر کنم. چرا وقت را تلف کنم، بایـد همـین حالادرخواست او را رد کنم. از خود می پرسند و ذهن خود را آشـفته تـرمی کنند.
۲. به زمانی که باید به درخواست پاسخ دهید توجه کنید.
با این کـاربهتر مـی توانیـد درخواسـت هـای ضـروری را از انـواع غیرضـروری آن تشخیص دهید. به عنوان مثال اگر شما شـرایط شـغلی تـان را بـه خـوبی تحت کنترل خود درآورده باشید چرا باید درخواست دوسـتان تان بـرای گردش در پارک و یا کوهنوردی را رد کنید؟
۳.الویــت هــا را بــرای خــود مــشخص کنیــد.
لازم اســت دربــاره ی درخواست هایی که می توانید برای افراد مختلف انجام دهیـد، خـوب فکـرکنید. مثلاً پذیرفتن درخواست خرید چند کتاب ضروری بـرای فرزنـدتان بسیار مهم تر از پذیرش همان درخواست از سمت دوسـتان تان مـی باشـد. آیا اگر مادرتان بخواهد کاری برایش انجـام دهیـد، او را در الویـت قـرارمی دهید یامدیرتان را؟
۴. محدودیت‌های هر درخواست را برای خود کاملاً تعریـف کنیـد.
درواقع با شناسایی محدودیت ها آسان تر میتوان تصمیم گرفـت. لازم اسـت بدانید که محدودیت ها یا احـساسی هـستند یـا فیزیکـی و یـا هـردو. اگـرمی بینید که پذیرش یـک درخواسـت مـی توانـد محـدودیت هـای غیرقابـل تحملی برایتان بـه وجـود آورد، از همـان ابتـدا آن را رد کنیـد. زیـراهـردرخواستی ارزش پـذیرفتن را نـدارد. در بـسیاری از مـوارد دیـده شـده است که افراد با پذیرش درخواست های دیگـران آنقـدر از نظـر روحـی وروانــی دچــار مــشکل مــی شــوند کــه بــسیاری از روانــشناسان ورواندرمانگران از معالجـۀ آنهـا عـاجز مـی ماننـد. همچنـین تـأثیرات بـدپذیرش درخواست‌های دیگران می توانند به جسم افراد نیز آسـیب بزنـد. زیرا فرد برای انجام درخواست گاهی مجبور می شود کـه بیـشتر از حـدتوان خود انرژی مصرف کند و با مشکلات فراوانی روبرو گردد. از ایـنرو برای سالم مانـدن روح و جـسم خـود، بایـد مهـارت هـای خـود را در شناخت میزان توانایی هایمان بالا ببریم.
۵.دیگران را متقاعد کنید که باید خودشان وظایف شان را به انجام برسانند.
اگر احساس می کنید که آنها توانایی انجام مسئولیت های خـودرا ندارند می توانید بخشی از آنها را به عهده بگیرید اما از پذیرفتن آنهـابه طور کامل خودداری کنید.
همچنین باید به یاد داشته باشید کـه وقتـی مسئولیتی را به هر دلیلی می‌پذیرید باید آنطور که دیگـران انتظـارش رادارند و قابل قبول به نظر می رسد آن را انجام دهید نه اینکه بـه دلخـواه خود بخشی از آن را حذف کنید و برای آن به دنبال بهانه جـویی باشـید.
به همین دلیل است کـه مـی گـوییم بـرای خلاصـی از توقعـات دیگـران و بیهوده تلاش کردن برای آنها بهتر است مهارت های ذکر شده در بـالا راتمرین کنید و با اطمینان کامل درخواستهـای دیگـران را رد کنیـد و بـه آنها نه بگویید.
بـه نظـر می رسد رد درخواسـت دیگـران اصـلاً باعـث بـرهم خوردن رابطۀ دوستی مـا بـا آنهـا و یـا ایجـاد حـس نفـرت میـان افـرادنمی شود بلکه پذیرش بـی جـا و بـی دلیـل آنهاسـت کـه باعـث مـی شـودخودمان از درون آزرده خاطر شویم و نسبت به کسانی که دوسـتشـان داریم و برایشان ارزش و احترام قـائلیم علاقـه مـان را از دسـت دهـیم ومتنفر شویم.
هدف معرفی روشهایی اسـت، که بتوانیم با کمک آنهـا بـدون اینکـه نـاراحتی و دلخـوری بوجـود آیـد، درخواست دیگران را رد کنیم و به آنچه که از ما می خواهند نـه بگـوییم.
همه می دانیم که پاسخ مثبت دادن به هر درخواسـتی خیلـی خـوب اسـت، اما برای هرکـسی خوشـایند نمـی باشـد. بـدین ترتیـب بهتـر اسـت بـدون هرگونه بهانه جـویی بـه دیگـران نـه بگـوییم و خـود را از رنـج و عـذاب برهانیم.
