این تحولات به طور بالقوه توانایی جمهوری اسلامی در قاچاق سلاح به حزب‌الله را محدود کرده و تهران را در انزوا قرار می‌دهد. با وجود زیان‌های ایران، قطر به نظر می‌رسد در آستانه افزایش نفوذ خود قرار دارد.

قطر در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ میزبان حماس بود، همان روزی که این گروه تروریستی ۱۲۰۰ نفر را قتل‌عام کرد و ۲۵۱ اسرائیلی و اتباع خارجی، عمدتاً غیرنظامی، را ربود.

اگرچه اورشلیم از ضعف محور مورد حمایت جمهوری اسلامی ناراضی نیست، جشن‌ها باید با درک واقعیت متعادل شوند. حماس همچنان کنترل مرکز غزه را در دست دارد و از آزادی ۱۰۰ گروگان باقی‌مانده خودداری می‌کند. این گروه همچنان از حمایت قطر و ترکیه برخوردار است.

در نشست اخیر دوحه، قطر قدرت و نفوذ خود را با میزبانی نمایندگان کشورهای منطقه، از جمله وزرای خارجه عراق، ترکیه، مصر و اردن، به نمایش گذاشت. دیپلمات‌های ارشد جمهوری اسلامی، ترکیه و روسیه نیز در این نشست حضور داشتند.

روزنامه انگلیسی‌زبان عرب، چاپ ریاض، گزارش داد که شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، روز شنبه در نشستی در سطح عالی درباره سوریه، با حضور سهامداران منطقه‌ای و بین‌المللی در قطر شرکت کرد.

قطر و ترکیه از ضعف جمهوری اسلامی بهره‌برداری می‌کنند.

هم‌زمان با فروپاشی رژیم سوریه، نمایندگان کشورهای کلیدی منطقه در قطر گرد هم آمدند تا درباره آینده این کشور گفتگو کنند. در همین حال، جمهوری اسلامی، روسیه و سایر حامیان اسد با انعطاف بیشتری با قطر همکاری کرده و تمایل به تعامل با آن نشان داده‌اند.

این سیستم به شکلی عمل کرده که طی سال‌های اخیر، جمهوری اسلامی با حمایت از گروه‌های مختلف منطقه‌ای، کشورهای میزبان این گروه‌ها را تضعیف کرده و جای خالی ایجادشده را با شبه‌نظامیان پر کرده است. در عراق و لبنان، این شبه‌نظامیان عمدتاً شیعه هستند و در یمن نیز به فرقه‌ای محلی تعلق دارند.

در سوریه، خانواده اسد از اقلیت علوی هستند. این نشان می‌دهد که رژیم ایران بیشتر با گروه‌های غیرسنی منطقه همکاری کرده است. تنها استثنا حماس و جهاد اسلامی فلسطین بوده‌اند. با حمایت از این گروه‌ها، تهران نفوذ قابل‌توجهی در میان فلسطینی‌ها پیدا کرد و توانست تا حدی از محدودیت‌های فرقه‌ای منطقه عبور کند.

اما قطر داستان متفاوتی دارد. دوحه سال‌ها از اخوان‌المسلمین، که ریشه در سیاست اسلامی سنی دارد، در سراسر منطقه حمایت کرده است. این سیاست باعث شده قطر در بسیاری از درگیری‌ها مسیر متفاوتی از جمهوری اسلامی در پیش بگیرد.

این اختلاف‌نظرها در لیبی، سوریه و حمایت از حماس نیز مشهود بود. قطر در مقاطعی شکست خورد، مانند سرنگونی اخوان‌المسلمین در مصر در سال ۲۰۱۳. حتی در سال ۲۰۱۷، زمانی که عربستان سعودی و چند کشور عربی دیگر روابط خود را با قطر قطع کردند، دوحه دوران سخت انزوایی را تجربه کرد.

با این حال، قطر و ترکیه یک اتحاد مستحکم ایجاد کرده‌اند و هر دو به جمهوری اسلامی نزدیک شده‌اند. ترکیه، ایران و روسیه همگی بخشی از روند آستانه بوده‌اند که با هدف پایان دادن به جنگ داخلی سوریه شکل گرفت و هر سه به همراه قطر از حماس حمایت می‌کنند.

اسرائیل همواره با تهدیدات تازه‌ای روبه‌رو بوده است. در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، این تهدیدات توسط رژیم‌های عربی ملی‌گرا رهبری می‌شدند و بعدها اخوان‌المسلمین و حماس جایگزین آنها شدند. ترکیه، که حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) آن ریشه در اخوان‌المسلمین دارد، به یکی از دشمنان سرسخت اسرائیل تبدیل شده است.

نکته‌ای که نباید از نظر دور داشت این است که سقوط رژیم اسد احتمالاً تمام چالش‌های اسرائیل را حل نخواهد کرد. قطر همچنان در تلاش است تا نقش خود را پررنگ‌تر کند، و میزبانی تاریخی آن از حماس، تهدیدی برای امنیت اسرائیل به شمار می‌آید.

چالش اصلی اکنون جلوگیری از سوءاستفاده حماس و حامیانش در آنکارا و دوحه از وضعیت سوریه برای پیشبرد اهداف خود است.