استخراج بیتکوین یکی از عوامل احتمالی قطعی برق است که زندگی در ایران را مختل کرده
پزشکیان گفت که باید صادقانه به مردم درباره وضعیت انرژی اطلاع دهیم
استخراج بیتکوین یکی از عوامل احتمالی قطعی برق است که زندگی در ایران را مختل کرده
پایتخت ایران و استانهای اطراف در ماههای اکتبر و نوامبر با قطعیهای مکرر برق مواجه بودهاند که زندگی و کسبوکار مردم را مختل کرده است. در حالی که عوامل مختلفی احتمالاً در این موضوع دخیل هستند، برخی معتقدند که استخراج ارزهای دیجیتال ممکن است در این قطعیها نقش داشته باشد.
اقتصاد ایران سالهاست که به دلیل تحریمهای بینالمللی مرتبط با برنامه هستهایاش با مشکلات جدی مواجه است. کاهش شدید ذخایر سوخت کشور و فروش بیش از حد آن برای جبران کسری بودجه، در حالی که جنگهای منطقهای ادامه دارند و تهران با سوءمدیریت دستبهگریبان است، بر این مشکلات افزوده است.
با این حال، تقاضا برای برق کاهش نیافته است، حتی با وجود توقف استفاده از کولرهای گازی توسط مردم در پاییز، پیش از آغاز ماههای زمستان و روشن شدن بخاریهای گازی.
همزمان، ارزش بیتکوین پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاستجمهوری ایالات متحده به بالاترین سطح تاریخی خود رسید. هفته گذشته، برای اولین بار از مرز ۱۰۰,۰۰۰ دلار عبور کرد، تنها چند ساعت پس از آنکه رئیسجمهور منتخب اعلام کرد پاول آتکینز، حامی ارزهای دیجیتال، را بهعنوان رئیس بعدی کمیسیون بورس و اوراق بهادار معرفی خواهد کرد.
این افزایش ارزش بیتکوین گمانهزنیهایی را برانگیخته است که استخراج سازمانیافته ارزهای دیجیتال، که مصرف برق بسیار بالایی دارد، ممکن است یکی از عوامل قطعی برق در ایران باشد.
مصطفی رجبی، مدیرعامل شرکت برق دولتی ایران، در ماه اوت اعلام کرد: “متأسفانه، برخی افراد فرصتطلب و سوءاستفادهگر از برق یارانهای، شبکههای عمومی و سایر منابع بدون مجوز برای استخراج ارزهای دیجیتال استفاده میکنند.”
قطعی برق در ایران موضوع جدیدی نیست. کشور با تجهیزات فرسوده در بسیاری از نیروگاههای خود دستبهگریبان است. در تابستان، قطعیهای مکرر برق پارکهای صنعتی در نزدیکی تهران و سایر شهرها را تحت تأثیر قرار داد. در ماههای اکتبر و نوامبر نیز، قطعیهای مکرر برق در محلههای تهران در ساعات روز به امری عادی تبدیل شد.
علاوه بر این، تغییرات اقلیمی نیز بهعنوان یکی از عوامل مؤثر شناخته شده است، زیرا خشکسالیهای مداوم و کاهش جریان آب در سدهای برقآبی ایران، بر تولید برق تأثیر منفی گذاشته است.
رئیسجمهور اصلاحطلب ایران، مسعود پزشکیان، دستور داد چندین نیروگاه از سوزاندن مازوت، که سوخت سنگین با آلودگی بالا و رایج در کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق است، دست بردارند. تهران در گذشته از این سوخت برای جبران کمبود تولید برق استفاده کرده است.
مسعود پزشکیان، دستور داد چندین نیروگاه از استفاده از مازوت، سوختی سنگین و بسیار آلاینده که در کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق رایج است، خودداری کنند. ایران پیشتر برای جبران کمبود تولید برق از این سوخت استفاده کرده بود.
با وجود اینکه ایران عضو اوپک است و پس از روسیه یکی از بزرگترین ذخایر گاز طبیعی جهان را دارد، ذخایر سوخت، شامل دیزل و گاز طبیعی، همچنان پایین است. دلیل مشخصی برای این وضعیت ارائه نشده، اما منتقدان معتقدند که ایران ممکن است برای جبران کسری بودجه سوخت را به فروش رسانده باشد.
پزشکیان تأکید کرده که باید مردم را صادقانه در جریان وضعیت انرژی قرار داد. او در میانه ماه نوامبر گفت: “در شرایط فعلی و با هوای سرد، چارهای جز صرفهجویی در مصرف انرژی، بهویژه گاز، نداریم. من خودم در خانه لباس گرم میپوشم؛ دیگران هم میتوانند همین کار را انجام دهند.”
با این حال، سیستم گرمایش زمستانی تهران هنوز بهطور کامل فعال نشده است و این موضوع پرسشهایی را درباره مقصد واقعی برق مطرح میکند.
در بسیاری از محلههای فقیر و پرجمعیت کشور، مردم بدون کنتور و بهصورت رایگان به برق دسترسی دارند. همچنین مساجد، مدارس، بیمارستانها و سایر اماکن عمومی نیز برق رایگان دریافت میکنند.
از سوی دیگر، با توجه به نرخهای یارانهای برق در ایران، مراکز استخراج بیتکوین رونق گرفتهاند. این مراکز به مقادیر زیادی برق نیاز دارند تا کامپیوترهای پیشرفته خود را فعال و خنک نگهدارند.
مسیح علوی، مدیرعامل شرکت ویراماینر که دارای مجوز دولتی برای استخراج ارز دیجیتال است، اعلام کرد که تعیین میزان برق مصرفی استخراج دشوار است، چرا که بسیاری از استخراجکنندگان از شبکههای خصوصی مجازی برای پنهان کردن مکان فعالیتهای خود استفاده میکنند. او افزود که برخی استخراجکنندگان برای مخفی کردن تجهیزات خود آپارتمانهای خالی اجاره میکنند و دستگاههایشان را در چندین مکان پراکنده میکنند تا شناسایی نشوند.
در سال ۲۰۲۱، برآوردها نشان داد که ایران تا یک میلیارد دلار تراکنش بیتکوین انجام داده است. با افزایش قیمت بیتکوین، این رقم احتمالاً بیشتر شده است. همزمان با این افزایش، قطعیهای برق در ایران شدت گرفت، در حالی که قیمت بیتکوین از حدود ۶۷,۰۰۰ دلار به بیش از ۱۰۰,۰۰۰ دلار در یک روند صعودی تاریخی رسید.
مصطفی رجبی، مدیرعامل شرکت برق دولتی ایران، اعلام کرد که این شرکت برای گزارش مزارع استخراج بیتکوین غیرمجاز، جوایزی به مبلغ ۷۲۵ دلار ارائه میدهد. او گفت: “این مزارع باعث افزایش مصرف غیرعادی، اختلال در شبکه برق و مشکلات گسترده شدهاند.”
او اظهار داشت که میزان برق مصرفی توسط حدود ۲۳۰,۰۰۰ دستگاه استخراج بیتکوین غیرمجاز، برابر با کل نیاز برق استان مرکزی ایران است؛ استانی که یکی از قطبهای اصلی تولید کشور محسوب میشود.
در حالی که مقامات و رسانههای ایرانی ارتباط مستقیمی بین افزایش قیمت بیتکوین و قطعیهای مکرر برق مطرح نکردهاند، اما در میان مردم این دو موضوع به هم مرتبط تلقی میشوند. کاربران شبکههای اجتماعی ویدئویی را بازنشر کردهاند که نشاندهنده کشف یک مزرعه بزرگ بیتکوین در اوایل سال جاری در ایران است. در این ویدئو، فردی پشت دوربین میپرسد که چگونه شرکت برق نتوانسته زودتر این مزرعه را شناسایی کند.
از سوی دیگر، وزارت خزانهداری ایالات متحده و اسرائیل کیفپولهای بیتکوینی را هدف قرار دادهاند که به ادعای آنها با فعالیتهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مرتبط بوده و برای تأمین مالی گروههای شبهنظامی همپیمان در مناطق جنگی خاورمیانه استفاده میشده است. این ادعاها احتمال دخالت سپاه پاسداران در استخراج ارز دیجیتال را تقویت میکند.
در عین حال، رسانههای ایرانی تقریباً بهصورت روزانه از برخورد پلیس با عملیاتهای استخراج فردی در نقاط مختلف کشور گزارش میدهند.
ریچارد نپیو، پژوهشگر وابسته به موسسه واشنگتن برای سیاستهای خاورمیانه، بر این باور است که جمهوری اسلامی ممکن است بیتکوین را بهعنوان یک ابزار دفاعی در برابر فشارهای روزافزون از سوی دولت ترامپ و در شرایط بیثباتی متحدان منطقهای خود تلقی کند.
نپیو، که سابقه فعالیت در زمینه مسائل ایران و استراتژیهای تحریمی در دولت ایالات متحده را دارد، مطرح کرد که پرسش اصلی برای اقتصاددانان ایرانی این است که آیا بهاندازه کافی به بیتکوین اعتماد داریم تا بتوانیم از آن برای تأمین مالی دولت استفاده کنیم؟
با این وجود، او نسبت به تصور بیتکوین بهعنوان یک راهحل جادویی برای مشکلات جمهوری اسلامی هشدار داد، بهویژه با توجه به اینکه کیفپولهای بیتکوین نیز ممکن است در دایره تحریمها قرار گیرند.
او افزود: “یک الگوی رفتاری واضح وجود دارد که به سرویسهای اطلاعاتی هشدار میدهد و همینطور به دپارتمانهای تطبیق بانکی.”
استخراج بیتکوین یکی از علل احتمالی قطعی برق است که زندگی در ایران را مختل کرده است
