یک دیپلمات آگاه: نشست دوحه روز پنجشنبه آغاز شد و اکنون به پایان رسید؛ انتظار پیشرفت نمی‌رفت اما تلاش ادامه دارد

مذاکرات آتش بس پرمخاطره غزه به پایان رسید

میانجی‌گران در مذاکرات برای توافق آتش‌بس بین حماس و اسرائیل آخرین تلاش‌ها را در این هفته برای احیای مذاکرات متوقف کردند، در حالی که بحث‌های پرمخاطره روز جمعه در شرایط تنش و ناامیدی در منطقه به پایان رسید.

یک دیپلمات آگاه گفت که نشست در دوحه روز پنجشنبه آغاز شد و اکنون به پایان رسیده است. پیشرفتی انتظار نمی رفت اما تلاشها ادامه خواهد داشت. این دیپلمات گفت که تیم های فنی در روزهای آینده، از روز شنبه، مجدداً با یکدیگر دیدار خواهند کرد تا زمانی که چهره های اصلی هفته آینده دوباره در قاهره با یکدیگر دیدار کنند.

این در حالی رخ داد که خاورمیانه برای حمله احتمالی جمهوری اسلامی به اسرائیل آماده می‌شود. ترس از حمله جمهوری اسلامی تهدیدی جدی برای هرگونه امید به آتش‌بس است.

اما گفتگوها با وجود برخی ترس های اولیه که لغو خواهد شد، ادامه یافت. یک منبع دیپلماتیک نزدیک به مذاکرات گفت که شرکت کنندگان شامل بیل برنز، رئیس سیا، دیوید بارنیا، رئیس موساد، شیخ محمد بن جاسم آل ثانی، نخست وزیر قطر و عباس کامل، رئیس اطلاعات مصر بودند.

در این نشست، انتظار می‌رفت که قطر، مصر و ایالات متحده طرحی را برای اجرای توافقی ارائه کنند که می‌تواند باعث آتش‌بس در جنگ غزه و آزادی گروگان‌های اسرائیلی باقی‌مانده توسط حماس شود. این توافق توسط جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده در ماه می پیشنهاد شد اما اختلافات حل‌نشده مسیر پیش‌رو را نامشخص گذاشته است.

در مذاکرات چه گذشت؟

در بیانیه مشترک ایالات متحده، قطر و مصر روز جمعه پس از پایان مذاکرات هفته گذشته، آمده است که میانجی‌ها پیشنهاد پل زدنی را به اسرائیل و حماس ارائه کردند تا شکاف‌های باقی مانده بین هر دو طرف را ببندند.

در این بیانیه که توسط ریاست جمهوری مصر و وزارت امور خارجه قطر منتشر شد، آمده است پیشنهاد ارائه شده به هر دو طرف بر اساس زمینه های توافق در هفته گذشته است و شکاف های باقی مانده را به گونه ای پر می کند که امکان اجرای سریع توافق را فراهم می کند.

در این بیانیه آمده است که مذاکرات جدی و سازنده بود. اما در این بیانیه درباره موارد توافقی که در هفته گذشته به دست آمده توضیحی داده نشده است.

یک منبع گفت که حماس گفته است که در مذاکرات شرکت نخواهد کرد اما به طور جداگانه با میانجی های قطری و مصری تعامل دارد و افزود که میانجی ها همچنان در تلاش هستند تا شکاف اختلافات کلیدی باقی مانده را پر کنند.

موضع ما روشن بود ما برای دورهای جدید مذاکره نخواهیم رفت. باسم نعیم، یکی از اعضای دفتر سیاسی حماس، روز سه شنبه گفت ما فقط برای اجرای آنچه بر سر توافق شده، خواهیم رفت.

این گروه شبه‌نظامی روز پنجشنبه تکرار کرد که بدون خروج کامل نیروهای اسرائیلی از غزه، هیچ معامله گروگان‌گیری یا آتش‌بس وجود نخواهد داشت.

نکات کلیدی باقی مانده چیست؟

علیرغم واکنش مثبت اولیه حماس و اسرائیل، هر دو طرف در مورد اجرای جزئیات پیشنهادی از جمله ترتیب تبادل گروگان و اسرا، تعداد اسرای فلسطینی که باید آزاد شوند و نیروهای اسرائیلی تا چه اندازه باید به عقب بروند، به توافق نرسیدند. 

یک منبع اسرائیلی آگاه گفت که ماه گذشته، نخست وزیر از امتیاز کلیدی اسرائیل در مذاکرات آتش بس عقب نشینی کرد و خواستار جلوگیری از بازگشت مردان مسلح به شمال غزه در طول آتش بس نهایی شد. اسرائیل پیشتر موافقت کرده بود که فلسطینیان بدون محدودیت به شمال غزه دسترسی داشته باشند.

دفتر نتانیاهو روز سه شنبه ادعاهایی مبنی بر تغییر موضع نخست وزیر را رد کرد و گفت که موضع اخیر وی شرایط اضافی را ایجاد نمی کند و مطمئناً در تضاد یا تضعیف پیشنهاد می باشد. در عوض دفتر نتانیاهو حماس را متهم کرد که خواسته های غیرواقعی را به موضع خود اضافه کرده است.

یک دیپلمات منطقه ای آشنا به مذاکرات گفت که نقاط چالش برانگیز باقیمانده برای حماس محدودیت های اسرائیل بر جابجایی مردم از جنوب غزه به شمال، درخواست آن برای وتوی آزادی اسرای فلسطینی و همچنین ادامه حضور آن در کریدور فیلادلفی و گذرگاه مرزی رفح با مصر است. این دیپلمات به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود.

موضع حماس چیست؟

حماس توافق با اسرائیل را رد نکرده، اما گفته است که در مذاکرات بعدی شرکت نخواهد کرد. در عوض از میانجی‌ها خواست تا طرحی برای اجرای پیشنهاد آتش‌بس ارائه شده توسط بایدن ارائه کنند.

یک منبع حماس روز چهارشنبه گفت که این گروه در مورد شرکت در مذاکرات آتش‌بس موضع ابهام عمدی اتخاذ کرده است و افزود که موضع آن در مورد آتش‌بس احتمالی قطعی است، خواه در این مذاکرات شرکت نکند.

این منبع در پاسخ به این سوال که چرا حماس در مذاکرات آتش‌بس حضور ندارد، گفت این ابهام موضع جنبش است که در آخرین بیانیه‌اش اعلام کرد، عمدی است و تصادفی نیست و این نتیجه رفتار نتانیاهو است.