اعتراضات ایران فساد سپاه پاسداران را برملا کرد

نقش سپاه پاسداران در شکست اعتراضات مردمی

دوباره کاسه صبر مردم ایران لبریز شد. اعتراضات مردم خشمگین از قتل (مهسا امینی) دختر ۲۲ ساله‌ای که به اتهام پیدا بودن موهایش توسط گشت ارشاد بازداشت شده بود و تا حد مرگ مورد ضرب و شتم قرار گرفته بود سراسر کشور را فراگرفت. مسلما طعنه آمیز است که دیپلمات‌ها و روزنامه‌نگاران غربی به احترام فرهنگ ایرانی روسری به سر می‌کنند، در حالی که زنان ایرانی روسری های خود را برمی دارند، با وجود این که می‌دانند به دلیل سرپیچی از رعایت حجاب و مخالفت با این ایده که آیت‌الله‌های منزوی و فاسد هشتادساله فرهنگ و نحوه لباس پوشیدن زنان را تعریف کنند، ممکن است بازداشت، شکنجه و حتی کشته شوند.

واضح است که ایرانیان خواهان تغییر هستند. اعتراضات به طور فزاینده‌ای و با فواصل زمانی کوتاه تری رخ می‌دهند و تقریباً ایرانیان را از هر قشر اجتماعی در بر می گیرد.

ایرانیان در سراسر کشور در اعتراض به سرکوب دانشجویان (۱۹۹۹)، ادعای تبانی فوتبال (۲۰۰۱)، شرایط کاری (۲۰۰۵)، تقلب در انتخابات (۲۰۰۹)، وضعیت اقتصادی (۲۰۱۸-۲۰۱۹)، محیط زیست (۲۰۲۱) و اکنون به دلیل نوع رفتار با زنان (۲۰۲۲) به خیابان‌ها آمده‌اند. اما اگر این همه ایرانی خواهان تغییر هستند، چرا اعتراضات هنوز موفقیت آمیز نبوده است؟

مشکل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.

جمهوری اسلامی دو نیروی نظامی دارد: ارتش معمولی دفاع از تمامیت ارضی را بر عهده دارد و وظیفه سپاه پاسداری از انقلاب در برابر دشمنان خارجی و داخلی است.

در حالی که چندین نسل از دیپلمات‌ها، دانشگاهیان و فعالان و روزنامه‌نگار غربی شیفته نظریه «گفت‌وگوی تمدن‌ها» محمد خاتمی رئیس‌جمهور پیشین ایران شدند، اما اصلاحات بی برنامه و الله بختکی هرگز نمی‌تواند در ایران کارساز باشد، زیرا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از رهبر ارشد در مقابل خواست مردم دفاع می‌کند.

در سال ۲۰۰۷، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تشخیص داد که تهدید مردم ایران برای جمهوری اسلامی بسیار بزرگتر از اسرائیل، ایالات متحده یا هر کشور منطقه‌ای دیگر است. سپاه سازماندهی خود را تغییر داد تا در هر استان یک واحد را با مسئولیت حفظ نظم محلی مستقر کند. آنچه همچنان یک نقطه کور اطلاعاتی باقی مانده این است که آیا سپاه تامین نیروی یگان های محلی خود را از میان مردان بومی استان هایی که در آن خدمت می کنند انجام می دهد یا خیر.  پاسخ به این سوال آشکار خواهد کرد که اگر دستور شلیک به جمعیت در خیابان داده شود، ایدئولوژی بر خویشاوندی غلبه می کند یا خیر.

در سطح گسترده‌تر در حالی که تحلیل‌گران مباحث نظری درباره جناح‌های تندرو و اصلاح‌طلب در سیاست صحبت می‌کنند، تعداد کمی از آنها از در مورد نحوه عملکرد این تقسیم‌بندی‌ها و سایر تقسیمات در داخل سپاه مطلع هستند. با وجود این که تقریباً همگان اذعان خواهند کرد که سپاه یکپارچه نیست و برخی از اعضای سپاه معتقدان واقعی هستند و برخی دیگر برای بهره مندی از قدرت و امتیازات به سپاه پیوسته اند، تعداد اندکی از تحلیلگران می‌توانند توضیح دهند که هر افسر بخصوص در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در کجای این طیف قرار می‌گیرد، همانطور که این موضوع در مورد سیاستمداران نیز صدق می کند.

علاوه بر این غرب سپاه را در درجه اول یک تهدید نظامی می داند. اما بیشترین تاثیر این گروه در داخل ایران اقتصادی است. تحلیلگران تخمین می زنند که شرکت های تحت مالکیت سپاه ۴۰ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران را در اختیار دارند. سپاه پاسداران بر صنایعی مانند نفت، ساخت و ساز، تولید، الکترونیک و صادرات و واردات در مقیاس بزرگ تسلط دارند.

نفوذ و تسلط سپاه پاسداران بر اقتصاد ایران در عمل به این معناست که رفع تحریم ها، فروش نفت و سرمایه‌گذاری غرب در ایران به مردم ایران کمک نمی کند، بلکه به سرکوبگران آنها یارانه می دهد. این واقعیت یکی از مشکلات منطقی ثابت در ارتباط با رویکرد دیپلماتیک غرب در قبال ایران بوده است. نادیده گرفتن انحصار مالی سپاه پاسداران بر گلوگاه اقتصادی کشور یکی از دلایلی است که اتحادیه های صنفی هرگز اصلاحات را به همراه نداشته است.

پس غرب چه باید بکند؟

بدون برطرف کردن مسئله سپاه واقعا نمی توان به هیچ اصلاح اساسی دست یافت، چه رسد به آزادی. همانطور که پزشکان از شیمی درمانی برای گرسنگی دادن یک تومور استفاده می کنند، تحریم ها و توقیف دارایی ها علیه کل زیرساخت های اقتصادی و سرمایه گذاری های خارجی سپاه برای کاهش نفوذ آن ضروری است. توانمندسازی اتحادیه های کارگری مستقل نیز باعث تضعیف سپاه می شود.

در حالی که برخی از سرسپردگان سپاه ممکن است معترضان را در خیابان ها کتک بزنند، اما آنها نیز خانواده دارند. زمانی که در ایران زندگی می‌کردم، از محله‌های غرب تهران که بسیاری از خانواده‌های سپاه در آن زندگی می‌کردند، بازدید کردم. بسیاری از خانواده‌های سپاه احساس می کنند همان نظامی که اکنون با اعتراض ایرانیان روبرو است به آنها خیانت کرده است. حکومت ایران پاسداران جوان را به جنگ ایران و عراق فرستاد و سپس هنگامی که به دلیل جراحات جنگ و جانبازی بازنشسته شدند آنها را رها کرد. به عنوان یکی از پاسخ‌های احتمالی نیروی دریایی ایالات متحده می تواند یک کشتی بیمارستانی به دبی بفرستد و خدمات پزشکی رایگان را به کهنه‌سربازان سپاه ارائه کند. این دسته از پاسداران یا به این کشتی های بیمارستانی می آیند (و سازمان را از درون متلاشی می کنند) یا رژیم مانع آنها می شود و یکی از پایگاه های مردمی کلیدی خود را به مخالفان سرسخت‌تری تبدیل می کند.

مطمئناً هیچ فرمول جادویی وجود ندارد. تنها واقعیت قطعی این است که اگر مسئله از میان رفتن شبکه کنترل سپاه صرفا در حد یک آرزو باقی بماند، هم اصلاحات سیاسی و هم توانایی معترضان برای موفقیت را نابود خواهد کرد.