بزرگان مذهبی برای جلوگیری از کاهش جمعیت در آینده بر برگزاری مراسم عروسی و فرزندان بیشتر تاکید می کنند

دلدادگی جوانان شهری ایران با ازدواج

در سن ۲۷ سالگی، ندا، مربی شخصی ساکن تهران، در این فکر است که آیا باید برای ازدواج زحمت بکشد؟ او نیز مانند بسیاری از ایرانی‌های جوان‌تر شهری، بر این باور است که برای از دست دادن آزادی بهای زیادی باید پرداخت کند.

ندا که طیف متنوعی از خالکوبی‌ها دارد و مرتباً بدون حجاب اجباری در انظار عمومی ظاهر می‌شود، می‌گوید افراد در حلقه اجتماعی من مدام به من می‌گویند که ارزش ندارد آزادی خود را برای ازدواج کنار بگذارم و مرا تشویق می‌کنند که به زندگی مجردی شاد خود ادامه دهم. 

به نظر می رسد ازدواج در ایران نهادی در حال افول است و میانگین سنی که افراد در آن ازدواج می کنند رو به افزایش است. روندهای مشابهی در کشورهای دیگر مشهود است، اما در اینجا باعث نگرانی رهبران جمهوری اسلامی در مورد کاهش اعمال مذهبی، از دست دادن سنت ها و در نهایت خطر کاهش جمعیت شده است.

رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای، در اولین دیدار خود با اعضای جدید کابینه اواخر ماه گذشته، شخصاً از وزیر بهداشت خواست تا سیاست‌هایی را دنبال کند که باعث تشویق تولید مثل و افزایش جمعیت شود.

دولت برای ترویج ازدواج و فرزندآوری و افراد تازه ازدواج کرده وام های کم بهره ارائه می دهد و در سال های اخیر مبالغ پیشنهادی را افزایش داده است، در حالی که هم ارتش جمهوری اسلامی و هم سپاه پاسداران از زوج های نابارور که به دنبال درمان هستند، حمایت مالی می کنند. 

بر اساس گزارش سازمان ثبت احوال ایران، طی دهه گذشته، تعداد سالانه ازدواج در ایران از نزدیک به ۸۰۰ هزار به ۴۸۰ هزار کاهش یافته است.

بیشتر این کاهش نشان دهنده تغییر جمعیت شناسی کشور است. شهلا کاظمی پور، استاد جمعیت شناسی دانشگاه تهران گفت تعداد زنان مجرد زیر ۵۰ سال از ۸ میلیون یک دهه قبل به حدود ۵ میلیون کاهش یافته است. نسبت ثابتی از زنان مجرد، حدود ۱۰ درصد، هر سال ازدواج می‌کنند.

اما در عین حال میانگین سن ازدواج در تهران برای زنان از ۲۵ سال به ۲۷ سال و برای مردان از ۲۹ به ۳۰ سال رسیده است. بسیاری از جوانان ایرانی به دلایل مذهبی یا فرهنگی مانند گذشته خود را مجبور به ازدواج نمی دانند.

کاظمی پور گفت اکنون ۵ درصد از زنان ایرانی بالای ۴۰ سال بعید به نظر می رسد که هرگز ازدواج کنند، در حالی که این رقم در دهه ۱۹۸۰ تنها ۲ درصد بود. او توضیح داد که پس از انقلاب ۱۹۷۹، زنان بیشتری به کالج رفتند و صلاحیت‌های آنها گزینه‌های ازدواج آنها را محدود کرد زیرا آنها دیگر با مردانی با مدرک تحصیلی یا شغل پایین‌تر ازدواج نمی‌کنند.

تقی آزاد ارمکی، استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران، گفت که تشکیل خانواده دیگر به اندازه گذشته ارزشمند و محبوب نیست و حتی برای بسیاری از مردم اولویت دوم و سوم نیست. او گفت که در میان مردان و زنان جوانی که خودشکوفایی خود را در اولویت قرار می دهند احساس فردگرایی رادیکال و خود محور وجود دارد.

به گفته کیانوش خشایار، دامپزشک ۲۷ ساله، رسانه‌های اجتماعی نیز زندگی مجردی را با نشان دادن اینکه چگونه افراد مجرد زندگی‌های بی دغدغه و موفقی دارند به تصویر می‌کشد.  مردم همیشه شرکای خود را با بت‌های جعلی در پلتفرم‌های اجتماعی مقایسه می‌کنند.

در شرایطی که اقتصاد ایران در وضعیت وخیمی قرار دارد به دلیل تورم بالا، ارز ضعیف و تحریم‌های بین‌المللی هزینه تشکیل خانواده، از جمله اصراف مرتبط با یک عروسی معمولی ایرانی، می‌تواند به عنوان یک عامل بازدارنده بیشتر عمل کند.

خشایار گفت چگونه از شما انتظار می رود که با درآمدی که به سختی برای یک نفر کافی است، یک خانه آبرومند اجاره کنید، یک ماشین متوسط ​​بخرید، غذا روی میز بگذارید و برای خانواده و مراقبت از فرزندانتان فراهم کنید؟ هزینه های یک جشن مجلل و یک جهیزیه کلان را بپردازید، و حتی بیشتر عصبانی می شوید. حتی خانواده‌هایی که هر دو نفر در آن کار می‌کنند، برای گذراندن زندگی‌شان دچار مشکل می‌شوند.

پیش بینی می شود مهریه در ازدواج به صورت سکه طلا یا ملک پرداخت شود. خشایار زنان را به سوء استفاده از انتظار پرداخت های مهریه متهم کرد.

با این حال، ازدواج با محدودیت‌های قابل توجهی در حقوق زنان همراه است زنان متاهل مجاز به سفر به خارج از کشور بدون اجازه شوهرانشان نیستند، در حالی که حق طلاق آنها محدود می‌شود مگر اینکه قرارداد پیش از ازدواج منعقد شده باشد و حضانت فرزندان به آنها واگذار شود. 

جمهوری اسلامی در دهه ۱۹۹۰ برنامه‌های پیشگیری از بارداری را برای کنترل رشد جمعیت فراری پس از رشد بچه‌ها معرفی کرد. اما اکنون نگران چالش های یک جامعه پیر و کاهش پیش بینی شده جمعیت است که اکنون نزدیک به ۹۰ میلیون نفر است.

ایران یکی از پایین ترین نرخ های باروری در خاورمیانه را دارد.

در حالی که محبوبیت ازدواج رسمی رو به کاهش است، برخی از زوج ها زندگی مشترک یا آنچه ایرانی ها ازدواج سفید می نامند را انتخاب می کنند. برخلاف ازدواج‌های موقتی که مدت‌ها توسط مذهب شیعه پذیرفته شده و توسط برخی از زوج‌های مذهبی ایرانی انجام می‌شود، ازدواج سفید شامل زندگی مشترک زوج‌ها می‌شود، علی‌رغم ممنوعیت شرعی و قانونی.

آزاد ارمکی با استناد به یافته های نظرسنجی خود گفت نرخ ازدواج سفید بین ۷ تا ۱۴ درصد در کل زوج ها در شهرهایی مانند تهران، اراک، اصفهان و مشهد متغیر است.

برای نازنین، یک کارآفرین ۳۷ ساله که از نظر مالی مستقل است، زندگی مشترک باعث می شود که بفهمد آیا شریک زندگی وفادار است یا خیر. او گفت شما ایده ای از اتفاقاتی که ممکن است بعد از ازدواج رخ دهد، از جمله رفتار توهین آمیز، دروغگویی یا خیانت به دست خواهید آورد.

مراجع دینی اغلب غرب‌زدایی جامعه را عامل این گونه تغییرات سبک زندگی می‌دانند که آن را با اسلام ناسازگار می‌دانند.

غلام نبی توکلی، روحانی محافظه کار، اخیرا هشدار داده است که آزادی های جنسی به سبک غربی، نهاد خانواده را تضعیف می کند. وی گفت گسترش ازدواج سفید در برخی از کشورهای مسلمان توطئه غرب است و جایی در اسلام ندارد.

محمدرضا نقدی، یکی از فرماندهان سپاه پاسداران، در ژوئن گفت که دشمن قصد دارد به دلیل خطراتی که برای ابرقدرت‌ها ایجاد می‌کند، از رشد جمعیت ایران جلوگیری کند.

فرزانه کاسب احدی، معلم معارف اسلامی، تربیت نادرست دینی و جهان بینی غالب غربی را عامل تغییر نگرش به ازدواج می داند.

او گفت زمانی که کشورهای غربی هنجارهای فرهنگی خود را از طریق رسانه‌های اجتماعی و تلویزیون ماهواره‌ای تبلیغ می‌کردند، برای جوانان با اعتقادات مذهبی کم عمق جذابیت داشت. در جامعه‌ای که در آن خواسته‌های جنسی از سنین پایین به راحتی برآورده می‌شوند، افراد علاقه خود را به ازدواج از دست می‌دهند.

نرخ باروری ایران از ۲.۰۹ به ازای هر زن در سال ۲۰۱۷ کم و بیش نرخ جایگزینی مورد نیاز برای یک جمعیت باثبات به ۱.۷ در سال ۲۰۲۴ کاهش یافته است که نشان می‌دهد این جمعیت طی دو دهه به اوج خود می‌رسد و سپس شروع به کاهش می‌کند.

اما انگیزه بسیاری از جوانان ایرانی بیشتر از تغییرات اجتماعی است تا سیاست‌های دولت، و نگرش‌های آنها می‌تواند مانع از تلاش‌های رسمی برای ترویج ازدواج و فرزندآوری شود.

به عنوان مثال، طلاق در ایران رایج است از هر پنج ازدواج، دو ازدواج به طلاق منجر می شود. ندا، مربی شخصی، گفت که مردم برای ازدواج تردید داشتند زیرا همه زوج‌های طلاق‌گرفته زیادی را می‌شناسند.

برای من سوال اصلی این است که چرا ازدواج کنیم؟ حمید، معمار ۳۷ ساله گفت او بر این باور است که تنها دلیل این امر این است که بچه دار شوند، و تنها در صورتی که بتوانند به درستی بزرگ شوند و دنیا را به مکانی بهتر تبدیل کنند.

اما چرا باید یک کودک را به این دنیای زشت بیاورم وقتی در کشوری زندگی می کنم که اقتصاد و خیلی چیزهای دیگر در آن وضعیت بدی دارد؟

دلدادگی جوانان شهری ایران با ازدواج