شیوع بیماری مرموز در کنگو؛ بیش از ۵۰ کشته در پنج هفته
بیماری مرموز جان بیش از ۵۰ نفر را در جمهوری دموکراتیک کنگو گرفت: آنچه تاکنون می‌دانیم
شیوع بیماری مرموز در کنگو؛ بیش از ۵۰ کشته در پنج هفته
مقامات احتمال ابتلا به ویروس ابولا یا ماربورگ را رد کرده‌اند، اما اعلام کرده‌اند که افراد مبتلا علائمی مشابه «تب خونریزی‌دهنده» نشان می‌دهند.
یک بیماری ویروسی مرموز در هفته‌های اخیر در بخش‌هایی از غرب جمهوری دموکراتیک کنگو (DRC) شیوع پیدا کرده و به گفته مقامات، دست‌کم ۵۳ نفر جان خود را از دست داده‌اند.
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، پزشکان به‌ویژه نگران دوره کوتاه بین بروز علائمی شبیه «تب خونریزی‌دهنده» و مرگ هستند – حدود ۴۸ ساعت – که نگرانی‌هایی درباره افزایش شدید تعداد قربانیان در صورت ادامه شیوع بیماری ایجاد کرده است.
این تازه‌ترین اپیدمی ویروسی است که در یک سال گذشته شرق آفریقا را پس از شیوع بیماری‌هایی مانند ماربورگ و امپاکس تحت تأثیر قرار داده است.
چرا جمهوری دموکراتیک کنگو مستعد اپیدمی است؟
جمهوری دموکراتیک کنگو به دلیل داشتن آب‌وهوای استوایی که شرایط مناسبی برای رشد عوامل بیماری‌زا فراهم می‌کند و همچنین جنگل‌های متراکم که انسان‌ها را در معرض حیات‌وحش حامل بیماری قرار می‌دهد، مستعد شیوع بیماری‌های واگیردار است.
بسیاری از بیماری‌های ویروسی در این کشور و سایر نقاط جهان با مصرف گوشت حیوانات وحشی مرتبط بوده‌اند.
آنچه درباره این تهدید جدید ویروسی می‌دانیم
این ویروس در کجا شناسایی شده است؟
این ویروس نخستین بار در ماه ژانویه در روستایی دورافتاده به نام بولُکو در استان اکواتور جمهوری دموکراتیک کنگو شناسایی شد.
به گزارش سازمان جهانی بهداشت، سه کودک که یک خفاش مرده را خورده بودند، نخستین مبتلایان بودند. هر سه کودک که کمتر از ۵ سال سن داشتند، بین ۱۰ تا ۱۳ ژانویه دچار تب، لرز و سردرد شدند و در کمتر از ۴۸ ساعت جان باختند.
در اواخر ژانویه، چهار کودک دیگر بین ۵ تا ۱۸ سال نیز با علائم مشابه در همان روستا جان خود را از دست دادند. همچنین، در ۲۲ ژانویه یک مورد مرگ در روستای داندا، در نزدیکی بولُکو، ثبت شد.
در ۹ فوریه، دومین موج شیوع این بیماری در شهری دورتر به نام بوماته گزارش شد.
تا ۱۵ فوریه، ۴۳۱ مورد ابتلا و ۵۳ مورد مرگ ثبت شد که نشان‌دهنده نرخ مرگ‌ومیر ۱۰.۷ درصدی است. تقریباً نیمی از قربانیان در کمتر از ۴۸ ساعت پس از ظهور علائم جان خود را از دست دادند.
علائم این ویروس چیست؟
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، علائم این بیماری نشان می‌دهد که این ویروس احتمالاً به گروهی از بیماری‌ها به نام تب‌های خونریزی‌دهنده ویروسی (VHF) تعلق دارد که باعث بیماری شدید و از دست رفتن خون می‌شوند. نمونه‌های شناخته‌شده از این دسته شامل ابولا، تب لاسا و ویروس ماربورگ هستند.
علائم بیماری ناشناخته در جمهوری دموکراتیک کنگو
بر اساس موارد ثبت‌شده تاکنون، علائم این بیماری شامل تب، لرز، سردرد، بدن‌درد، تعریق، آبریزش بینی، سفتی گردن، سرفه، استفراغ، اسهال و گرفتگی عضلات شکم است.
آنچه درباره علت و ماهیت این بیماری جدید می‌دانیم
به گفته سازمان جهانی بهداشت (WHO)، علت دقیق این بیماری و نحوه انتقال ویروس هنوز مشخص نیست. تاکنون هیچ ارتباط روشنی بین دو نقطه شیوع بیماری شناسایی نشده است. در گزارشی، WHO اعلام کرد که عدم وجود یک ارتباط آشکار بین این دو منطقه آلوده می‌تواند نشان‌دهنده «دو رویداد بهداشتی جداگانه» باشد.
نگرانی‌های اصلی درباره این بیماری چیست؟
طبق گزارش WHO، نگرانی اصلی این است که یک عامل عفونی یا سمی شدید – یعنی یک ویروس طبیعی – در شیوع این بیماری نقش داشته باشد. همچنین، نرخ مرگ‌ومیر این بیماری تاکنون «به‌طور غیرعادی بالا» بوده است.
WHO در ادامه تأکید کرد: «چالش‌های کلیدی شامل سرعت بالای پیشرفت بیماری است، به‌طوری که تقریباً نیمی از مرگ‌ومیرها در کمتر از ۴۸ ساعت پس از بروز علائم در یکی از مناطق درگیر اتفاق افتاده است. همچنین، نرخ مرگ‌ومیر در منطقه‌ای دیگر به‌طور غیرمعمول بالا بوده است.»
واکنش مقامات به این بیماری
اوایل فوریه، مؤسسه ملی تحقیقات زیست‌پزشکی در کینشاسا نمونه‌هایی از ۱۲ بیمار فعال و یک فرد فوت‌شده را مورد آزمایش قرار داد. نتایج آزمایش‌ها احتمال ابتلا به بیماری‌های خونریزی‌دهنده مشابه، ازجمله ابولا و ویروس ماربورگ را رد کرده است.
تیم‌هایی متشکل از کارکنان محلی و مسئولان سازمان جهانی بهداشت همچنان به آزمایش و ردیابی تماس‌ها در مناطق درگیر ادامه می‌دهند. با این حال، WHO هشدار داده است که دورافتاده بودن دو منطقه شیوع، ظرفیت محدود آزمایشگاهی و ضعف کلی زیرساخت‌های بهداشتی در جمهوری دموکراتیک کنگو می‌تواند منجر به گسترش بیشتر بیماری شود.
در همین حال، اتاق‌های ایزوله در برخی از روستاهای این منطقه راه‌اندازی شده و کارکنان بهداشتی در حال آگاه‌سازی مردم درباره این بیماری جدید هستند.
نظر کارشناسان درباره این بیماری جدید
برخی از متخصصان بهداشت معتقدند که این بیماری ویروسی می‌تواند منشأ حیوانی (زئونوز) داشته باشد – یعنی از حیوانات به انسان منتقل شده باشد – زیرا گزارش‌هایی نشان می‌دهد که کودکان مبتلا یک خفاش را خورده‌اند. خفاش‌ها حامل ویروس‌هایی هستند که می‌توانند برای انسان کشنده باشند. در گذشته، بیماری‌هایی مانند ابولا و ماربورگ نیز در اثر خوردن خفاش‌های آلوده به انسان منتقل شده‌اند.
دکتر زانیا استاماتاکی، دانشیار ایمنی‌شناسی ویروسی در دانشگاه بیرمنگام، در مصاحبه‌ای با مرکز رسانه‌ای علوم بریتانیا گفت: «تا زمانی که ماهیت این بیماری جدید مشخص نشود، نمی‌توان گفت که بدن انسان چقدر توانایی مقابله با آن را دارد.»
دکتر استاماتاکی گفت: «اگر عفونت از ویروسی که از یک خفاش آمده است، منشاء گرفته باشد، این نشان می‌دهد که بعید است که انسان‌ها ایمنی قبلی در برابر این عفونت جدید داشته باشند. بنابراین، ما بدون حفاظت هستیم [و] دچار بیماری شدید و حتی مرگ می‌شویم.»
وی افزود: «[اما] اگر ویروس مشابه سایر ویروس‌هایی باشد که انسان‌ها را آلوده می‌کنند – مثل ویروسی که باعث کووید شد و شباهت‌هایی با برخی از ویروس‌های سرماخوردگی داشت – ممکن است برخی افراد شانس این را داشته باشند که علائم کمتری نشان دهند و بهبود یابند.»
چرا جمهوری دموکراتیک کنگو به‌طور ویژه‌ای در معرض شیوع بیماری است؟
این کشور در حال حاضر درگیر درگیری‌های مسلحانه در استان کیوو شرقی است که توسط گروه شورشی M23 رهبری می‌شود. این گروه اخیراً شهرهای کلیدی گومّا (۲۷ ژانویه) و بوکاوو (۱۴ فوریه) را تصرف کرده است.
خشونت در این مناطق زیرساخت‌های بهداشتی منطقه را ویران کرده و موجب جابه‌جایی‌های گسترده‌ای در ماه‌های اخیر شده است. بیمارستان‌ها با بحران روبه‌رو شده‌اند و کارکنان امدادی نیز مورد حمله قرار گرفته‌اند.
کدام بیماری‌های دیگر اخیراً این منطقه را تحت تأثیر قرار داده‌اند؟
امپاکس
در حال حاضر، شیوع امپاکس نیز در این منطقه ادامه دارد. مقامات بهداشتی جمهوری دموکراتیک کنگو و سازمان جهانی بهداشت نگرانی‌های خود را درباره نرخ بالای مرگ‌ومیر – ۴.۹ درصد – در ماه ژوئن گذشته ابراز کردند، همچنین از کشف یک سویه جدید و مسری‌تر در کامی‌توگا، استان کیوو جنوبی، در ماه اوت نگرانی داشتند.
بین ۲۵ نوامبر تا ۵ ژانویه، بیش از ۲۴۰۰ مورد بیماری و ۵ مورد مرگ گزارش شد. از آغاز شیوع، جمهوری دموکراتیک کنگو تا ۲۳ فوریه مجموعاً ۱۱,۸۳۴ مورد و ۱,۳۰۴ مرگ را گزارش کرده است، طبق اطلاعات مرکز کنترل بیماری‌های آفریقا.
محموله‌های اخیر واکسن‌های امپاکس از اهداکنندگان غربی مانند ایالات متحده، ژاپن و اتحادیه اروپا به مقامات این امکان را داده است که تا دسامبر واکسن‌ها را به دست دست‌کم ۵۰,۰۰۰ نفر برسانند. هنوز مشخص نیست که برای پوشش جمعیت ۱۰۵ میلیون نفری کشور، به چند واکسن نیاز است.
این ویروس همچنین به کشورهای همسایه بوروندی، اوگاندا، رواندا و کنیا نیز سرایت کرده است، هرچند در مقادیر کمتری.
مالاریا
در دسامبر، سازمان جهانی بهداشت گزارش داد که یک مورد جدید و شدید مالاریا در پانزی، استان کوانگو جنوبی باعث ۴۸ مرگ در مدت سه ماه شده است. شیوع این بیماری همچنان ادامه دارد.
ویروس سودان
در همین حال، اوگاندا موارد جدیدی از ویروس سودان (که در خانواده ویروس ابولا قرار دارد) را ثبت کرده است. از ۳۰ ژانویه تاکنون، ۹ مورد و ۱ مرگ تایید شده است.
ویروس ماربورگ
تانزانیا با شیوع ویروس ماربورگ در منطقه شمال‌غربی منطقه کاگرا روبه‌رو است. از ژانویه تاکنون، ۱۰ مورد گزارش شده است که شامل ۲ مورد تایید شده و ۸ مورد احتمالی می‌شود. تمامی این موارد منجر به مرگ شده‌اند.
