حزب بعث سوریه که سالها بر این کشور حکومت کرده، در حال فروپاشی است


چند روز پس از سرنگونی بشار اسد توسط شورشیان در سوریه، حزب حاکم بعث فعالیتهای خود را متوقف میکند
حزب بعث سوریه که سالها بر این کشور حکومت کرده، در حال فروپاشی است
بسیاری از اعضای رهبری حزب مخفی شدهاند و برخی از کشور گریختهاند. در اقدامی نمادین، حاکمان جدید سوریه، مقر سابق حزب در دمشق را به مرکزی تبدیل کردهاند که در آن اعضای سابق ارتش و نیروهای امنیتی صف میکشند تا نام خود را ثبت کنند و سلاحهای خود را تحویل دهند.


درخواستها برای انحلال رسمی حزب بعث سوسیالیست عرب، که از سال ۱۹۶۳بر سوریه حکومت میکرد، در حال افزایش است.
بسیاری از مردم سوریه، از جمله اعضای سابق حزب، معتقدند که حکومت این حزب به روابط سوریه با سایر کشورهای عربی آسیب رساند و به گسترش فساد دامن زد، عاملی که این کشور جنگزده را به زانو درآورد.
یکی از مقامات هیئت تحریر الشام (HTS)، گروهی که رهبری حمله شورشیان و سرنگونی بشار اسد را بر عهده داشت، اظهار کرد که هنوز هیچ تصمیم رسمی درباره سرنوشت حزب بعث اتخاذ نشده است.
این مقام، که به دلیل عدم صلاحیت برای اظهار نظر علنی خواست نامش فاش نشود، اشاره کرد که احمد شراع، رهبر HTS، گفته است مقاماتی که در دهههای گذشته علیه مردم سوریه جنایت کردهاند، محاکمه خواهند شد. وی تأکید کرد که این امر شامل اعضای حزب بعث نیز میشود.
حزب بعث، که هدف آن اتحاد کشورهای عربی در قالب یک ملت بود، در سال ۱۹۴۷ توسط دو ناسیونالیست عرب سوری، میشل عفلق و صلاحالدین بیطار، تأسیس شد. این حزب در برههای بر دو کشور عربی، عراق و سوریه، حکومت میکرد.
میان شاخه سوری این حزب، تحت رهبری حافظ اسد و سپس بشار اسد، و شاخه عراقی آن، به رهبری صدام حسین، که در سال ۲۰۰۳ با تهاجم به رهبری ایالات متحده از قدرت برکنار شد، رقابت شدیدی وجود داشت.


در سوریه، حزب بعث بهطور جداییناپذیری با خانواده اسد، که در سال ۱۹۷۰ قدرت را به دست گرفتند، پیوند خورد. برای چندین دهه، این خانواده از حزب و ایدئولوژی پانعربی آن برای کنترل کشور استفاده کردند. بسیاری از مشاغل ارشد نظامی توسط اعضای فرقه اقلیت علوی این خانواده اداره میشد و عضویت در حزب بهعنوان پوششی برای دادن ماهیت ملیگرایی بهجای فرقهگرایی به آن بهکار میرفت.
بسیاری از سوریها در دوران تحصیل در مقطع ابتدایی، که بر ایدئولوژی ناسیونالیستی و سوسیالیستی عرب تأکید میشد، ملزم به پیوستن به پیشتازان بعث، شاخه جوانان این حزب بودند.
برای افرادی که عضو حزب نبودند، اشتغال در مشاغل دولتی یا پیوستن به ارتش و سرویسهای امنیتی و اطلاعاتی دشوار بود.
در سال ۲۰۱۲، یک سال پس از آغاز قیام سوریه، بندی از قانون اساسی که حزب بعث را رهبر ملت و جامعه معرفی میکرد، لغو شد. این اقدام در راستای خشنود کردن درخواستهای مردم برای اصلاحات سیاسی انجام شد. بااینحال، در عمل، حزب همچنان کنترل خود را حفظ کرد و اعضای آن اکثریت کرسیهای پارلمان و دولت را در اختیار داشتند.
در عراق، کمیته بعثزدایی تشکیل شد و وظیفه اصلی آن پاکسازی وفاداران به صدام از نهادهای دولتی و نظامی بود. اقلیت سنی این اقدام را وسیلهای برای تسویهحساب فرقهای توسط اکثریت شیعه عراق میدانستند. نارضایتی سنیها و محرومیت از حق رأی که به دنبال این اقدام به وجود آمد، به ظهور گروههای افراطی در کشور، ازجمله القاعده و دولت اسلامی در عراق، کمک کرد.
در سوریه، بیانیهای از حزب بعث که سه روز پس از سقوط اسد صادر شد، از همه اعضا خواست سلاحها و خودروهای عمومی خود را به مقامات جدید تحویل دهند.