آزار و اذیت بستگان داغدیده/ مصونیت از مجازات عاملان اعدام ها و درگیری های داخلی در میان مخالفان

دو سال پس از قتل مهسا امینی در ایران، جنبش اعتراضی آزار و اذیت شدیدی را تحمل می کند

دو سال از آغاز یک جنبش اعتراضی گسترده در ایران پس از فتل مهسا امینی در بازداشت به اتهام نقض قوانین پوشش حجاب اجباری زنان می گذرد. ده‌ها زن زندانی به مناسبت این سالگرد دست به اعتصاب غذا زدند، اما مخالفان رژیم اسلامی در بحبوحه اعدام‌ها و سرکوب زنان با وضعیت وخیمی روبرو هستند.

مخالفان رژیم ایران دو سال پس از شروع جنبش اعتراضی که امیدوار بودند نقطه عطفی در تاریخ چهار و نیم دهه‌ای جمهوری اسلامی باشد، با تصویری تیره و تار روبرو می شوند.

فعالان و تبعیدیان همچنان امیدوارند که اعتراضات ناشی از قتل مهسا امینی در ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ اثری پاک نشدنی در تاریخ ایران بر جای گذاشته و مرگ غم انگیز او در سن ۲۲ سالگی بیهوده نبوده باشد.

اعتراضات تحت رهبری زنان که پس از قتل مهسا امینی آغاز شد، نه تنها حاکمیت حجاب اجباری را که ستون اصلی رژیم بوده، بلکه موجودیت نظام مبتنی بر روحانیت را نیز به چالش کشید و رهبری جمهوری اسلامی را در پاییز و زمستان ۲۰۲۲ متزلزل کرد.

اما آنها در سرکوبی شکست خوردند و عفو بین الملل گفت که شاهد استفاده نیروهای امنیتی از تفنگ های تهاجمی و تفنگ های ساچمه ای علیه معترضان بوده اند.

گروه های حقوق بشر می گویند حداقل ۵۵۱ نفر کشته شدند. به گفته سازمان ملل، هزاران نفر دیگر دستگیر شدند.

رژیم ایران ۱۰ مرد را در پرونده های مربوط به اعتراضات اعدام کرد که آخرین آنها غلامرضا رسایی بود که در ماه اگوست پس از محکومیت به قتل یک پاسدار به دار آویخته شد. فعالان گفتند که اعترافات وی تحت شکنجه گرفته شده است.

دیانا التاهاوی، معاون مدیر منطقه‌ای عفو بین‌الملل در خاورمیانه و شمال آفریقا گفت مردم بی‌شماری در ایران هنوز از عواقب سرکوب وحشیانه مقامات در خود فرو می‌روند.

به گفته دیده بان حقوق بشر (HRW)، اعضای خانواده ده ها نفر از افرادی که در جریان اعتراضات کشته، اعدام یا زندانی شده اند به اتهامات واهی دستگیر، تهدید یا مورد آزار و اذیت قرار گرفته اند.

ناهید نقشبندی، پژوهشگر حقوق بشر سازمان دیده بان حقوق بشر ایران گفت مقامات جمهوری اسلامی دوبار با مردم وحشیانه رفتار می‌کنند، اعدام یا کشتن یکی از اعضای خانواده و سپس دستگیری عزیزانشان به دلیل درخواست پاسخگویی.

در میان زندانیان ماشاالله کرمی، پدر محمدمهدی کرمی است که در ژانویه ۲۰۲۳ در سن ۲۲ سالگی در یک پرونده مربوط به اعتراضات اعدام شد.

ماشاالله کرمی که برای یادبود پسرش کمپین برپا کرده بود، در اردیبهشت ماه به شش سال حبس و سپس در مرداد ماه به یک حبس دیگر تقریباً ۹ ساله محکوم شد.

این در حالیست که مقامات برای انتقام از حجاب اجباری استفاده می کنند. لغو آن یکی از خواسته‌های اصلی معترضان بود و مقامات در ابتدا زمینه‌هایی را برای امید به یک سیاست ملایم‌تر فراهم کرده بودند.

به گفته عفو بین‌الملل، نیروهای امنیتی در حال اجرای طرح موسوم به نور برای اجرای این قانون هستند، که با افزایش مشهود گشت‌های امنیتی پیاده، موتورسیکلت‌ها، خودروها و وانت‌های پلیس در مکان‌های عمومی است.

گروه‌های حقوق بشر می‌گویند که زنان در ایران وسایل نقلیه خود را به عنوان یک فضای امن می‌دانستند، اما به‌طور فزاینده‌ای در آنجا هدف قرار می‌گیرند، حکومت با فناوری تشخیص چهره. خودروهایشان را به عنوان مجازات توقیف میکند.

کارشناسان سازمان ملل گفتند که جمهوری اسلامی سرکوب زنان را تشدید کرده و به کتک زدن، لگد زدن و سیلی زدن به زنان و دختران متوسل شده است.

عفو بین‌الملل به پرونده آرزو بدری ۳۱ ساله اشاره کرده است. پس از تیراندازی پلیس به او در ماشینش در شمال ایران در ماه ژوئیه، در حادثه‌ای مربوط به پوشش حجاب اجباری، فلج شد.

با وجود اینکه یک هیئت حقیقت یاب سازمان ملل در ماه مارس دریافت که بسیاری از موارد نقض در سرکوب جنایت علیه بشریت است، هیچ یک از مقامات مورد بازخواست قرار نگرفتند.

با این حال، ناظران خارج از ایران اصرار دارند که در حالی که سرکوب به مقامات روحانی تحت رهبری علی خامنه‌ای اجازه داده است نظم را برقرار کنند، جامعه ایران برای همیشه تغییر کرده است.

رویا برومند، یکی از بنیانگذاران مرکز حقوق بشر عبدالرحمن برومند در ایران، گفت بسیاری از زنان جوان سرکشی می کنند.

دو سال پس از اعتراضات، رهبر جمهوری اسلامی نه به وضعیت قبلی بازگردانده و نه مشروعیت از دست رفته خود را بازیافته است.

گروه‌های حقوق بشر گفتند که اعدام غلامرضا رسایی در ماه اگوست نشان داد که در زمان مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور جدید، هیچ وقفه‌ای در استفاده جمهوری اسلامی از مجازات اعدام وجود نداشت.

آرش عزیزی، عضو بازدیدکننده از دانشگاه بوستون و نویسنده کتابی با عنوان آنچه ایرانیان می‌خواهند، گفت جنبش اعتراضی رژیم ایران را تا بطن تکان داد و بیشتر تأیید کرد که ایرانی‌ها تا چه حد عمیقاً از وضعیت موجود سرخورده بوده‌اند.

وی افزود: من همچنان معتقدم ایران به قبل از ۲۰۲۲ برنمی‌گردد و در چند سال آینده جمهوری اسلامی احتمالاً شاهد تغییرات اساسی خواهد بود.