چه کسانی در حلقه نزدیک بشار اسد بودند و اکنون کجا هستند؟


خانواده اسد بیش از پنج دهه با ظلم و زور سوریه را اداره و منتقدان خود را روانه زندانهای بدنام این کشور کردهاند
چه کسانی در حلقه نزدیک بشار اسد، رئیسجمهور برکنارشده سوریه بودند و اکنون کجا هستند؟
پس از سرنگونی بشار اسد، رئیسجمهور سوریه، توسط شورشیان در این ماه، بهنظر میرسد بسیاری از مقامات ارشد و اعضای دستگاههای اطلاعاتی و امنیتی مخوف او ناپدید شدهاند. فعالان میگویند برخی از آنها توانستهاند از کشور خارج شوند، در حالی که برخی دیگر به زادگاههای خود پناه بردهاند.


بیش از پنج دهه است که خانواده اسد با ظلم و زور سوریه را اداره کرده و منتقدان خود را به زندانهای بدنام کشور فرستادهاند. گروههای حقوق بشری گزارش دادهاند که زندانیان بهطور منظم تحت شکنجه قرار میگرفتند یا کشته میشدند.
رهبر گروه شورشی هیأت تحریر الشام، که رهبری مبارزان ضد دولتی را بر عهده داشته و اسد را از قدرت برکنار کرده است، وعده داده تا عاملان این نقضها را به عدالت بسپارد. احمد الشرع، که پیشتر به نام ابومحمد الجولانی شناخته میشد، گفت: “ما در داخل کشور به دنبال آنها خواهیم رفت.” او همچنین افزود که این گروه از کشورهای خارجی نیز درخواست خواهد کرد تا مظنونان را تحویل دهند.
با این حال، یافتن عاملان نقضها ممکن است چالشبرانگیز باشد. به گفته دو مقام امنیتی لبنانی و یک مقام قضایی، در روزهای اخیر حدود ۸۰۰۰ شهروند سوری از طریق گذرگاه مرزی مسنعا وارد لبنان شدهاند و حدود ۵۰۰۰ نفر دیگر نیز از طریق فرودگاه بینالمللی بیروت به این کشور همسایه گریختهاند. این مقامات که بهدلیل محدودیتهای اطلاعاتی نخواستند نامشان فاش شود، این آمار را ارائه کردند.
بیشتر این افراد بهعنوان شهروندان عادی محسوب میشوند. وزیر کشور لبنان، بسام مولوی، اوایل این هفته اعلام کرد که هیچ مقام سوری از طریق گذرگاههای قانونی وارد لبنان نشده است.
برای جلوگیری از فرار مقامات دولت اسد، گفته میشود یکی از افسران لبنانی مسئول گذرگاه مسنعا، بهدلیل ارتباطاتش با برادر بشار اسد، از سمت خود برکنار شده است. با این حال، رامی عبدالرحمان، رئیس رصدخانه حقوق بشر سوریه مستقر در بریتانیا، میگوید که برخی از مقامات ارشد سوریه موفق شدهاند با استفاده از مدارک جعلی از طریق لبنان فرار کنند.
در ادامه، نگاهی به بشار اسد و برخی از نزدیکان او خواهیم داشت.


بشار اسد
چشمپزشکی که در غرب تحصیل کرده بود، ابتدا با وعدههایی مانند آزادی زندانیان سیاسی و گشودن فضای بحث و گفتوگو، امیدها را زنده کرد که رفتارش با پدرش، حافظ اسد، که دیکتاتور بود، متفاوت خواهد بود. او در سال ۲۰۰۰ به قدرت رسید، اما با آغاز اعتراضات علیه حکومتش در مارس ۲۰۱۱، رویکردی خشن برای سرکوب مخالفان در پیش گرفت.
با تبدیل اعتراضات به جنگ داخلی، اسد ارتش خود را برای بمباران شهرهای تحت کنترل مخالفان بهکار گرفت و از حمایت متحدانش، ایران و روسیه، بهرهمند شد. به گزارش رسانههای دولتی روسیه، او اکنون به مسکو فرار کرده است.
ماهر اسد
ماهر اسد، برادر کوچکتر بشار، فرماندهی لشکر چهارم زرهی را بر عهده داشت. مخالفان سوری او را به قتل، شکنجه، اخاذی و قاچاق مواد مخدر متهم کردهاند و گفته میشود که او مراکز بازداشت خود را نیز اداره میکرد. ماهر تحت تحریمهای ایالات متحده و اروپا قرار دارد.
او در طول آخر هفته ناپدید شد و به گفته رامی عبدالرحمان، به روسیه رسیده است. سال گذشته، مقامات فرانسوی برای ماهر اسد، برادرش و دو ژنرال ارتش حکم بازداشت بینالمللی صادر کردند. این اتهامات شامل همدستی در جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت، بهویژه در حمله شیمیایی ۲۰۱۳ به حومه دمشق تحت کنترل شورشیان بود.
سرلشکر علی مملوک
علی مملوک، مشاور امنیتی بشار اسد و رئیس سابق دستگاه اطلاعاتی، بهخاطر دو انفجار در طرابلس لبنان در سال ۲۰۱۲ که منجر به کشته و زخمی شدن دهها نفر شد، تحت تعقیب است.
همچنین، او در فرانسه بهطور غیابی به اتهام همدستی در جنایات جنگی و حبس ابد محکوم شده است. این محکومیت مربوط به نقش او در بازداشت و شکنجه یک مرد فرانسوی-سوری و پسرش در دمشق در سال ۲۰۱۳ و قتل آنهاست.
عبدالرحمان اعلام کرده که مملوک به لبنان فرار کرده است، اما مشخص نیست که آیا او همچنان تحت حمایت حزبالله در این کشور حضور دارد یا خیر.


سرتیپ ژنرال سهیل الحسن
سهیل الحسن، فرمانده لشکر ۲۵ نیروهای ویژه مأموریتهای خاص، بعدها به ریاست نیروهای ویژه سوریه منصوب شد. او نقش کلیدی در بسیاری از پیروزیهای میدانی دولت سوریه در طول جنگ داخلی ایفا کرد، از جمله در نبردهای حلب و حومه شرقی دمشق که مدتها در برابر نیروهای اسد مقاومت میکردند.
الحسن به داشتن روابط نزدیک با روسیه شهرت دارد و در یکی از بازدیدهای ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، از سوریه مورد تقدیر قرار گرفت. محل اقامت فعلی او نامشخص است.
سرلشکر حسام لوکا
حسام لوکا، رئیس اداره کل امنیت سوریه، چهرهای کمتر شناختهشده در میان عموم است اما نقشی محوری در سرکوب مخالفان، بهویژه در شهر حمص، ایفا کرده است. حمص که به “پایتخت انقلاب سوریه” شهرت داشت، یکی از کانونهای اصلی اعتراضات ضد حکومتی بود.
لوکا بهدلیل نقش خود در سرکوب مخالفان تحت تحریمهای ایالات متحده و بریتانیا قرار گرفته است. محل فعلی او نیز مشخص نیست.
سرلشکر قحطان خلیل
قحطان خلیل، رئیس سرویس اطلاعات نیروی هوایی سوریه، به “قصاب درایه” شهرت دارد. او متهم است که در سال ۲۰۱۲ حملهای به حومه درایه در دمشق را رهبری کرده که طی آن صدها نفر کشته شدند. محل اقامت او نیز همچنان نامشخص است.
سایر مقامات
ژنرال بازنشسته جمیل حسن، رئیس سابق سرویس اطلاعات نیروی هوایی، نیز به دست داشتن در حمله به درایه متهم است. او یکی از افرادی است که امسال همراه با علی مملوک در فرانسه محکوم شد.
علی عباس، وزیر دفاع سوریه، و ژنرال بازنشسته بسام مرهج الحسن، رئیس دفتر بشار اسد و مسئول امنیت شخصی او، نیز به نقض حقوق بشر متهم شدهاند.
چه کسانی در حلقه نزدیک بشار اسد، رئیسجمهور برکنارشده سوریه بودند و اکنون کجا هستند؟