وزیر خارجه آمریکا بر «گفت‌وگوی مستقیم» ویتکاف با مقام ارشد جمهوری اسلامی تاکید کرد
سالها بی‌اعتمادی، سایه‌اش را بر روابط آمریکا و ایران انداخته، در حالی‌که مذاکره‌کنندگان دو کشور راهی عمان می‌شوند
وزیر خارجه آمریکا بر «گفت‌وگوی مستقیم» ویتکاف با مقام ارشد جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، اعلام کرد که روز شنبه گفت‌وگوهای مستقیمی میان استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا، و یکی از مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی برگزار خواهد شد.
دیپلمات‌های ایرانی و آمریکایی قرار است شنبه برای آغاز گفتگو درباره برنامه هسته‌ای ایران به عمان سفر کنند.
در حالی که ایالات متحده تاکید دارد که مذاکرات با تهران به‌طور مستقیم انجام خواهد شد، ایران ادعا کرده که این مذاکرات به‌طور غیرمستقیم و با واسطه‌گری وزیر خارجه عمان خواهد بود.
روبیو روز پنجشنبه در جریان یک جلسه کابینه آمریکا به ریاست دونالد ترامپ گفت: «امیدواریم این مذاکرات منجر به صلح شود.»
او افزود: «ما به‌طور واضح گفته‌ایم که ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت و فکر می‌کنم این چیزی است که منجر به برگزاری این دیدار شده است.»
مقامات ایران و آمریکا قرار است روز شنبه در عمان دیدار کنند؛ این گفت‌وگوها بالاترین سطح مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی در بیش از دو سال گذشته خواهد بود — نشانه‌ای از تمایل تهران برای رهایی از تحریم‌ها و جلوگیری از حمله نظامی فلج‌کننده‌ای که دونالد ترامپ تهدید به آن کرده است
مقامات آمریکا و ایران قرار است روز شنبه در عمان دیدار کنند؛ این نشست، بالاترین سطح مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای پیش‌رونده جمهوری اسلامی در بیش از دو سال اخیر خواهد بود — نشانه‌ای از تمایل تهران برای کاهش تحریم‌ها و پرهیز از حمله نظامی سنگینی که دونالد ترامپ تهدید به اجرای آن کرده است. با این حال، بی‌اعتمادی عمیق میان دو کشور همچنان پابرجاست و حتی مسیر نشستن نمایندگان آن‌ها پای میز مذاکره را هم پیچیده کرده است. ترامپ با قاطعیت گفته این گفت‌وگوها «مستقیم» خواهد بود، در حالی که مقامات ایرانی تأکید دارند مذاکرات «غیرمستقیم» انجام شود.
با وجود اینکه هر دو طرف خواهان دستیابی به توافق هستند، فاصله‌ای میان خواسته‌ها و پذیرش‌هایشان وجود دارد — و همین شکاف، احتمال تحقق هشدار ترامپ درباره حمله به ایران در صورت شکست مذاکرات را افزایش می‌دهد.
ترامپ روز چهارشنبه به خبرنگاران گفت که «قطعاً» استفاده از گزینه نظامی را مد نظر دارد. او همچنین تأکید کرد که اسرائیل «نقشی بسیار پررنگ و رهبری‌کننده» در هرگونه اقدام نظامی خواهد داشت.
ترامپ گفت: «وقت زیادی نداریم، چون اجازه نخواهیم داد آن‌ها به سلاح هسته‌ای دست پیدا کنند. ما می‌خواهیم آن‌ها پیشرفت کنند، من می‌خواهم ایران کشوری بزرگ باشد. تنها چیزی که نمی‌توانند داشته باشند، سلاح هسته‌ای است.»
تنش‌ها از حدود ۱۸ ماه پیش، زمانی که جنگ چندجانبه اسرائیل با نیروهای نیابتی مورد حمایت ایران آغاز شد، شدت گرفته است — جنگی که طی آن ایران و اسرائیل، که متحد اصلی آمریکا در خاورمیانه است، دو بار به سمت یکدیگر موشک شلیک کردند. آمریکا نیز از اواسط مارس، به‌طور روزانه مواضع حوثی‌ها در یمن را هدف قرار داده تا مانع حملات دریایی این گروه مورد حمایت ایران در دریای سرخ شود. ترامپ گفته این حملات آمریکا، پیامی آشکار به ایران نیز محسوب می‌شود.
روابط پرتنش میان دو کشور به دور قبلی ریاست‌جمهوری ترامپ بازمی‌گردد؛ زمانی که او در سال ۲۰۱۸ از توافق چندجانبه‌ای که برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران طراحی شده بود خارج شد، تحریم‌های سنگینی اعمال کرد و دو سال بعد دستور حمله پهپادی‌ای را داد که منجر به کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده محبوب رهبر جمهوری اسلامی، آیت‌الله علی خامنه‌ای شد.
«کاملاً روشن است که هر دو طرف، به‌ویژه ایران و تا حدی آمریکا، تلاش دارند انتظارات را از دستیابی سریع به توافق کاهش دهند»، نیکول گراجوسکی، پژوهشگر برنامه سیاست هسته‌ای در مؤسسه کارنگی برای صلح بین‌المللی در واشنگتن می‌گوید.
حسین موسویان، سخنگوی پیشین تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران، معتقد است تهران احتمالاً حاضر به توافق خواهد بود اگر آمریکا با لغو تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای موافقت کند و حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم را در چارچوب پیمان عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای (NPT) به رسمیت بشناسد — توافقی بنیادین که توسعه سلاح هسته‌ای را ممنوع می‌کند.
در مقابل، به گفته موسویان که اکنون کارشناس سیاست‌های هسته‌ای و امنیتی خاورمیانه در دانشگاه پرینستون است، ایران احتمالاً محدودیت‌هایی بر غنی‌سازی اورانیوم خواهد پذیرفت و تضمین خواهد داد که برنامه هسته‌ای‌اش به سمت تولید سلاح منحرف نمی‌شود.
بهای تحریم‌ها
ایران به‌شدت به دنبال لغو تحریم‌هاست. اقتصاد کشور درگیر تورم دورقمی است و ارزش پول ملی تقریباً ۹۵ درصد نسبت به دلار کاهش یافته — از زمانی که ترامپ از توافق هسته‌ای، که در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما حاصل شده بود، خارج شد و دامنه تحریم‌ها را گسترش داد.
دانیل پلتکا، پژوهشگر ارشد حوزه سیاست خارجی و دفاعی در مؤسسه محافظه‌کار «امریکن اینترپرایز» در واشنگتن، می‌گوید: «ایرانی‌ها احتمالاً اکنون در ضعیف‌ترین موقعیت خود از زمان تأسیس جمهوری اسلامی در سال ۱۹۷۹ قرار دارند.» اما او اضافه می‌کند که رسیدن به توافق «بستگی به خواسته‌های ترامپ دارد و ایران تمام تلاشش را خواهد کرد تا کمترین امتیاز ممکن را بدهد.»
دستور کار مذاکرات از نگاه بلومبرگ اکونومیکس
با اینکه ایران دهه‌ها تجربه تطبیق با محدودیت‌های تجاری و انزوای مالی را دارد، بحران شدید سوخت و برق در زمستان گذشته، به‌خوبی نشان داد که کمبود سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها تا چه اندازه می‌تواند ویرانگر باشد.
رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان تاکنون موفق نشده به وعده خود برای لغو تحریم‌ها که هنگام آغاز به کار در تیرماه گذشته مطرح کرده بود، جامه عمل بپوشاند.
عباس عراقچی، وزیر خارجه، در یادداشتی در روزنامه واشنگتن‌پست نوشت که ایران خواهان جذب سرمایه‌گذاری از سراسر جهان است و آن را «فرصتی تریلیون دلاری» توصیف کرد.
پزشکیان نیز روز چهارشنبه اعلام کرد ایران آماده است «هر نوع تضمین لازم» را ارائه دهد تا نشان دهد به‌دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست.
سؤال اصلی اینجاست: آیا آمریکا حاضر خواهد بود این تضمین‌ها را بپذیرد؟ آن هم با وجود مخالفت‌های شدید و محتمل از سوی متحد نزدیکش، اسرائیل.
با اینکه جمهوری اسلامی همواره تأکید کرده که برنامه هسته‌ای‌اش صرفاً اهداف صلح‌آمیز دارد، کارشناسان می‌گویند ایران اکنون ماهانه به اندازه یک بمب، اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالا تولید می‌کند.
و فارغ از نتیجه مذاکرات، نمی‌توان دانشی را که دانشمندان ایرانی در جریان توسعه این برنامه به دست آورده‌اند، پاک کرد — موضوعی که نشان می‌دهد اجرای دقیق مفاد هرگونه توافق، چه‌قدر اهمیت دارد.
ایران چقدر به ساخت بمب هسته‌ای نزدیک است؟ نگاهی سریع از بلومبرگ
در حالی که انتظار می‌رفت جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران مهار شود، چین و روسیه در سال‌های اخیر زنجیره‌های تأمین جدیدی ایجاد کرده‌اند تا روابط تجاری خود با تهران را گسترش دهند.
ماه گذشته، این سه کشور رزمایش نظامی مشترکی در نزدیکی تنگه هرمز — یکی از گلوگاه‌های حیاتی ترانزیت نفت — برگزار کردند؛ جایی که ایران تهدید کرده در صورت بروز درگیری با آمریکا، آن را خواهد بست.
این دور از دیدارها در حالی برگزار می‌شود که فرصت برای راه‌حل دیپلماتیک به‌سرعت در حال از دست رفتن است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موظف شده تا ماه ژوئن گزارشی ویژه از نقض‌های احتمالی ایران در اعلام کامل فعالیت‌های هسته‌ای خود منتشر کند.
چنین گزارشی می‌تواند منجر به بازگشت تحریم‌های سازمان ملل شود که قرار است در ماه اکتبر منقضی شوند — و حتی ممکن است ایران را به خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) سوق دهد.
با این حال، «تمی بروس»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، روز سه‌شنبه به خبرنگاران گفت نشست آخر هفته، یک مذاکره رسمی نیست، بلکه صرفاً گفت‌وگویی برای «ارزیابی چشم‌اندازها و امکان‌پذیری‌ها»ست، در صورتی که دو کشور تصمیم به آغاز مذاکرات رسمی بگیرند.
سانم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقای اندیشکده چتم‌هاوس در لندن، پیش‌بینی کرده: «هدف ایران از این گفت‌وگو، نشان دادن تمایل خود برای ادامه روند مذاکرات است.»
وزیر خارجه آمریکا بر «گفت‌وگوی مستقیم» ویتکاف با مقام ارشد جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد
