طرف آمریکایی به دنبال توقف حملات به کشتی های دریای سرخ و پایگاه های آمریکایی بود و جمهوری اسلامی به دنبال آتش بس در غزه بود

مذاکرات محرمانه جمهوری اسلامی و آمریکا در مورد حملات نیابتی و آتش بس غزه انجام شد

مقامات آمریکایی که با این مذاکرات آشنا هستند گفتند جمهوری اسلامی و ایالات متحده در ماه ژانویه در عمان گفتگوهای غیرمستقیم و محرمانه ای را در مورد تهدید کسترش یافته حوثی ها در یمن برای کشتیرانی دریای سرخ و همچنین حملات شبه نظامیان مورد حمایت تهران در عراق به پایگاه های آمریکایی انجام دادند. 

این مذاکرات محرمانه در ۱۰ ژانویه در مسقط، پایتخت عمان برگزار شد و مقامات عمانی پیام‌ها را بین هیئت‌های جمهوری اسلامی و آمریکایی که در اتاق‌های جداگانه نشسته بودند، رد و بدل می کردند. سرپرستی این هیئت ها بر عهده علی باقری کنی، معاون وزیر امور خارجه و مذاکره کننده ارشد هسته ای جمهوری اسلامی و برت مک گورک، هماهنگ کننده رئیس جمهور بایدن در امور خاورمیانه بود.

این دیدار که برای اولین بار توسط فایننشال تایمز در این هفته گزارش شد، اولین باری بود که مقامات جمهوری اسلامی و آمریکایی مذاکرات حضوری هرچند غیرمستقیم را در نزدیک به هشت ماه انجام دادند. مقامات آمریکایی گفتند که تهران در ژانویه درخواست این دیدار را کرده است و عمانی ها قویاً توصیه کردند که ایالات متحده بپذیرد.

از زمان آغاز جنگ غزه پس از حملات حماس در ۷ اکتبر به اسرائیل، ایالات متحده و جمهوری اسلامی به یکدیگر اطمینان داده اند که هیچ یک به دنبال رویارویی مستقیم نبوده اند، موضعی که در پیام هایی که از طریق واسطه ها ارسال می کردند، بیان می شد.

به گفته مقامات آمریکایی و جمهوری اسلامی، اما در عمان، هر یک از طرفین درخواست روشنی از طرف دیگر داشتند.

واشنگتن از تهران می خواست که نیروهای نیابتی خود را مهار کند تا حملات حوثی ها به کشتی ها در دریای سرخ و هدف قرار دادن پایگاه های آمریکایی در عراق و سوریه را متوقف کند. تهران نیز به نوبه خود از دولت بایدن خواست تا آتش بس در غزه را برقرار کند.

با این حال، هیچ توافقی حاصل نشد و چند ساعت پس از خروج آقای مک گورک از نشست با مقامات جمهوری اسلامی، ایالات متحده حملات نظامی را در ۱۱ ژانویه به اهداف متعدد حوثی ها در یمن انجام داد. در اوایل فوریه، ایالات متحده حملاتی را به پایگاه‌های نظامی مرتبط با رژیم ایران در عراق و سوریه در تلافی قتل سه نظامی آمریکایی در حمله شبه‌نظامیان عراقی آغاز کرد.

از آن زمان حملات به پایگاه های ایالات متحده در عراق پایان یافته است و تنها چند مورد از این حملات در سوریه گزارش شده است.

یک مقام ارشد آمریکایی گفت که ایالات متحده در گفتگوها شرکت کرده است تا نشان دهد که حتی با افزایش درگیری ها، واشنگتن همچنان برای پیگیری دیپلماسی با تهران آماده است اما اگر این گفتگو به نتیجه نرسد، ایالات متحده از زور استفاده خواهد کرد.

دو مقام ایرانی، یکی از آنها در وزارت امور خارجه، گفتند که جمهوری اسلامی در مذاکرات تاکید کرده است که فعالیت شبه‌نظامیان، به‌ویژه حوثی‌ها را کنترل نمی‌کند، اما می‌تواند از نفوذ خود بر آنها استفاده کند تا اطمینان حاصل شود که توقف حملات اگر آتش بس در غزه حاصل شود انجام گیرد. اما نه قبل از آن.

مقامات آمریکایی و جمهوری اسلامی گفتند که تهران و واشنگتن از زمان دیدار در ژانویه و با عمانی‌ها به عنوان واسطه، به طور مرتب به پیام‌های تجاری درباره شبه نظامیان نیابتی و آتش‌بس ادامه داده‌اند.

علی واعظ، مدیر گروه بین‌الملل بحران ایران گفت داشتن کانال‌های ارتباطی، حتی اگر غیرمستقیم باشد، قطعاً می‌تواند برای کاهش احتمال اشتباه محاسباتی و سوء تفاهم مفید باشد. اما همانطور که از آن زمان تا کنون دیده‌ایم، به‌ویژه اما نه به طور انحصاری در مورد حملات حوثی‌ها در دریای سرخ، تنش‌ها بین دو طرف همچنان قابل توجه است.

ایالات متحده و جمهوری اسلامی هر دو تصمیماتی برای جلوگیری از یک جنگ مستقیم در فوریه گرفتند. نیروهای آمریکایی در واکنش نظامی خود از حملات مستقیم به ایران اجتناب کردند و جمهوری اسلامی شبه نظامیان در عراق را متقاعد کرد که حملات به پایگاه های آمریکایی و شبه نظامیان در سوریه را متوقف کنند تا از شدت حملات برای جلوگیری از مرگ آمریکایی ها بکاهند.

اما به گفته پنتاگون، حوثی ها از ۱۹ نوامبر تاکنون ۱۰۲ حمله علیه کشتی ها در دریای سرخ و خلیج عدن انجام داده اند. تا ۱۴ مارس، ایالات متحده ۴۴ حمله به اهداف حوثی ها انجام داده است، اما این حملات حوثی ها را که تهدید به استفاده از تسلیحات پیشرفته تر کرده اند، منصرف نکرده است.

یک مقام ارشد آمریکایی گفت که حوثی‌ها آزمایشی یک موشک میان‌برد جدید را انجام داده‌اند. این مقام گفت که گزارش‌های رسانه‌های خبری روسیه در این هفته در مورد دسترسی حوثی‌ها به موشک‌های مافوق صوت به احتمال زیاد دقیق نیستند.

عبدالمالک الحوثی، رهبر حوثی‌ها، روز پنجشنبه گفت که حوثی‌ها محدوده هدف‌گیری خود را برای جلوگیری از عبور کشتی‌های مرتبط با اسرائیل از اقیانوس هند و دماغه امید خوب، در امتداد سواحل جنوبی آفریقا، گسترش خواهند داد.

تحلیلگران می‌گویند حوثی‌ها برگ برنده‌ای برای جمهوری اسلامی در درگیری‌های کنونی شده‌اند، زیرا به کشتی‌رانی بین‌المللی آسیب رسانده و خطرات جنگ در غزه را فراتر از منطقه افزایش داده‌اند. به گفته تحلیلگران، این اهرمی است که تهران به راحتی از آن دست نخواهد کشید.

بهار گذشته، جمهوری اسلامی و هیئت‌های آمریکایی در عمان توافقی را برای آزادی بازداشت‌شدگان آمریکایی در ایران در ازای آزادی حدود ۶ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی مسدود شده تهران در کره جنوبی مذاکره کردند. آنها همچنین به توافقی غیررسمی برای کاهش درگیری در منطقه و کاهش شدت حملات به پایگاه های آمریکایی در عراق و سوریه دست یافتند.

ساسان کریمی، تحلیلگر سیاسی در تهران گفت هدف مذاکرات اخیر در عمان این بود که هر دو طرف به آن توافق غیررسمی بازگردند و درگیری ها را در سطح پایین نگه دارند. ما نباید انتظار پیشرفت بین جمهوری اسلامی و آمریکا را داشته باشیم. در حال حاضر همه به طور محدود روی منطقه متمرکز شده است. آنها می‌خواهند تهران از قدرت متقاعدکننده‌اش با شبه‌نظامیان استفاده کند و جمهوری اسلامی می‌گوید نه به این سرعت، نه تا زمانی که ما به آتش‌بس غزه برسیم.