در لایحه حجاب و عفاف، جمهوری اسلامی در تلاش است مخالفت با حجاب اجباری برای زنان را به عنوان جرم تصویب کند

لایحه عفاف و حجاب باز هم از شورای نگهبان به مجلس برگشت خورد

در مردادماه، نمایندگان مجلس شورای اسلامی لایحه‌ای به نام عفاف و حجاب را به صورت محرمانه و با اولویت فوری تدوین کردند. این لایحه به دلیل وجود اشکالات از پیش توسط شورای نگهبان به مجلس برگردانده بود. با این حال، مجلس مجدداً این لایحه را مورد بررسی قرار داد.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه، هادی طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان، درباره برگشت مجدد این لایحه به مجلس گفت با توجه به باقی‌ ماندن برخی ایراد‌ها و ابهام‌ها، لایحه عفاف و حجاب برای اعمال اصلاحات لازم بار دیگر به مجلس شورای اسلامی ارجاع شد.

سخنگوی شورای نگهبان در ادامه افزود شورای نگهبان درباره لایحه حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب در مرحله قبل ایراد‌ها و ابهام‌های متعددی داشت که مجلس در جلساتش این موارد را اصلاح کرد؛ با این حال هنوز برخی ایراد‌ها و ابهام‌های وارده به این لایحه پابرجا است.

درشهریور سال ۱۴۰۲، لایحه با عنوان حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب به صورت محرمانه در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی تصویب شد. پس از این تصویب، نمایندگان در جلسه علنی مجلس، برای سه سال اجرای آزمایشی این لایحه را تصویب کردند و مصوبه را به شورای نگهبان ارسال کردند.

در آبان‌ماه، به دلیل اشکالاتی که شورای نگهبان از لایحه حجاب و عفاف گرفته بود، این لایحه به مجلس بازگردانده شد. پنج ایراد و موارد مبهم برای شورای نگهبان مطرح شدند، از جمله روشن نبودن مرزهای ضوابط مصوبه در برخی موارد، عدم تعریف برخی تعابیر و اصطلاحات تفسیربردار، ابهام درباره برخی احکام مصوبه با توجه به مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، مغایرت برخی مواد با اصل ۷۵ قانون اساسی، و افزایش هزینه‌های عمومی. این ایرادها و موارد مبهم، دلیل بازگرداندن لایحه به مجلس شورای اسلامی بودند.

پس از آن، در یک نشست خبری آذرماه، سخنگوی شورای نگهبان توضیحاتی ارائه داد درباره بازگرداندن لایحه عفاف و حجاب اجباری به مجلس. در این نشست، طحان نظیف فهرستی از ایرادهای واردشده به متن این لایحه را مطرح کرد. او به مبهم بودن بندهای مختلف این لایحه پرداخت و برخی از ایرادهای اعضای شورای نگهبان را بیان کرد. همچنین اشاره کرد که نویسندگان در کمیسیون قضایی مجلس، حتی اشکالات ویرایشی متعدد و غلط‌های تایپی را پیش از ارسال به شورای نگهبان، اصلاح نکرده‌اند.

در زمان مورد نظر، یکی از ایرادات اساسی شورای نگهبان به لایحه مورد بحث، مربوط به واگذاری وظیفه قانون‌گذاری مجلس به سایر قوا یا نهاد‌ها بود. اعضای شورا اظهار کردند که به عنوان مثال در ماده ۷۰ این لایحه، بعضی از امور تقنینی که تکلیف آنها در قوانین مجازات اسلامی و آیین دادرسی کیفری قبلاً تعیین شده بوده، به آیین‌نامه تصویب شده توسط رئیس قوه قضاییه منتقل شده است.

در این میان، اصلی‌ترین انتقادات شورای نگهبان به این لایحه به ابهامات مرتبط با تعریف دقیق حدود اقدامات جرم‌انگارانه اشاره داشت. ایرادها شامل نامشخص بودن تعریف اصطلاحاتی نظیر حرکات غیرمتعارف، عدم تمایز واضح بین بدپوششی و نیمه‌برهنگی در متن لایحه، و نداشتن تعریف روشن از مصادیق پوشش تنگ و بدن‌نما بود.

اکنون، شورای نگهبان ابهاماتی که باعث بازگشت لایحه عفاف و حجاب به مجلس شده است را اعلام نکرده است. هنوز مشخص نیست که آیا این دور از رفت و آمد لایحه مربوط به دستگاه‌های جمهوری اسلامی است، که به نظر می‌رسد تلاش دارند مخالفت با حجاب اجباری را به شدت جرم‌انگاری کرده و فضاهای عمومی را برای زنان به شدت محدود کنند.

در نسخه اولیه لایحه ۷۰ ماده‌ای عفاف و حجاب، اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی برای مخالفت با حجاب اجباری، تدابیری گسترده از مجازات‌ها در نظر گرفتند. این لایحه بر اساس آن، به نهادهای مختلف از سازمان اطلاعات سپاه گرفته تا بسیج و فراجا اختیار می‌داد که برخورد با زنان بدون حجاب اجباری را انجام دهند، و حتی مقرر شده بود که صاحبان کسب‌وکارها و راننده‌های تاکسی نیز اگر بی‌حجابی مشتریانشان را گزارش نکنند، ممکن است به جریمه نقدی محکوم شوند.

انتقادات فراوان کنشگران مدنی نسبت به این لایحه مطرح شده و آنها به وضوح بیان کرده‌اند که این تصمیم معادل یک نقض جدی حقوق شهروندی است. یک روز پس از تصویب این لایحه در مجلس ایران، سازمان عفو بین‌الملل اتهاماتی را به مقامات جمهوری اسلامی وارد کرد. این سازمان اظهار کرد که با تصویب و اجرای این قانون، دامنه خشونت و تبعیض علیه زنان و دختران در کشور را گسترش داده‌اند.

به گفته دیانا الطحاوی، معاون بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در سازمان عفو بین‌الملل، تصویب لایحه با عنوان عفاف و حجاب در واقع بخشی از تدابیر جمهوری اسلامی برای تضعیف مقاومت افرادی است که در چارچوب جنبش زن، زندگی، آزادی به مقابله با چند دهه ستم و نابرابری در نظام حاکم ایستاده‌اند.

او از تمامی کشورهای جهان خواست به جمهوری اسلامی فشار آورند تا لایحه موسوم به عفاف و حجاب را لغو کند و به اجرای تمامی قوانین تحقیرآمیز و تبعیض‌آمیز حجاب اجباری در ایران پایان دهد.