خاورمیانه در آستانه آتش سوزی منطقه‌ای و جهان تماشاگر

جهان در حال تماشای جمهوری اسلامی است. چرا؟

این به طور کامل با فضای چند هفته قبل در تضاد است، زیرا در آن زمان دولت بایدن بر روی امضای یک توافق تاریخی بین عربستان سعودی و اسرائیل تلاش می‌کرد که به امید برقراری پایداری در منطقه‌ای که به مدت طولانی تحت تأثیر جنگ و تفرقه قرار داشت، ایجاد شود.

در حال حاضر، پس از حمله حماس در تاریخ ۷ اکتبر، به نظر می‌رسد که اسرائیل در حال آماده‌سازی برای حمله تمام عیار به غزه است.

نیروهای اسرائیلی و گروه شبه‌نظامی حزب الله که توسط جمهوری اسلامی حمایت می‌شوند، در مرز لبنان به یکدیگر شلیک می‌کنند. اعتراضات در شهرهای منطقه گسترش یافته است.

ایالات متحده دو گروه حامل ناوهواپیمابر را به سواحل شرقی مدیترانه منتقل کرده‌ و روز پنجشنبه، یک کشتی جنگی نیروی دریایی، موشک‌ها و پهپادهایی را که ارتش میگوید از یمن به سمت اسرائیل پرتاب شده، سرنگون کرده است.

در یک نشانه از آمادگی پنتاگون برای مواجهه با حملات مشابه در آینده، ارتش ایالات متحده در روز شنبه اعلام کرد که قادر به افزایش قدرت دفاع موشکی خود در منطقه است تا به حفاظت از نیروهای آمریکایی کمک کند.

جمهوری اسلامی، در میان این تنش‌های روزافزون، به عنوان یکی از طرف‌های اصلی درگیری‌های سایه‌ای با اسرائیل، رقیب اصلی خود در منطقه، به چالش کشیده شده است.

این درگیری‌ها سال‌ها طول کشیده‌اند.

در تاریخ ۱۰ اکتبر، رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای، حمله وحشیانه و تروریستی مهلکی را که توسط حماس انجام شد را تحسین کرد. حماس بخشی از شبکه آزاد گروه‌های مسلح غیردولتی است که جمهوری اسلامی از آن برای تقویت نفوذ خود در منطقه بهره می‌برد.

تهران هرگونه دخالت در این حمله را رد کرده است و مقامات اسرائیلی و آمریکایی اقرار می‌کنند که شواهد مستقیمی برای تایید ادعای خلاف آن وجود ندارد. با این حال، در حالی که جمهوری اسلامی به دلیل تلفات روزافزون در غزه و نفوذ آمریکا، خشمگین است، نگرانی‌ها درباره ادامه جنگ نیابتی که از طریق حماس در جنوب و حزب الله در شمال انجام می‌شود، در حال افزایش است. این درگیری می‌تواند به یک وضعیت پایدار منجر شود و حتی در ایالات متحده نیز تأثیرگذار باشد.

اگرچه ممکن است جمهوری اسلامی دستور حمله حماس را صادر نکرده باشد، اما مقامات دولتی در واشنگتن معتقدند که تهران مسئولیت دارد تا حماس را به توانایی و تخصص نظامی برای انجام این حمله پیچیده که به مرگ حداقل ۱۴۰۰ نفر از اسرائیلی‌ها و گروگان گیری حدود ۲۰۰ نفر منجر شد، متهم کند.

چند روز پس از این حمله، دوحه و واشنگتن اعلام کردند که تهران حق دسترسی به مبلغ ۶ میلیارد دلاری که به تازگی به دلیل مبادله زندانیان بین ایالات متحده و جمهوری اسلامی مسدود شده بود، را از دست خواهد داد.

هر سال، جمهوری اسلامی صدها میلیون دلار را برای افزایش قابلیت‌های نظامی حزب‌الله، حماس و سایر گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه، از جمله حوثی‌ها در یمن و شبه‌نظامیان شیعه عراقی، هزینه می‌کند.

با استفاده از این بودجه، گروه‌هایی که تهران به عنوان بخشی از محور مقاومت خود از آنها حمایت کرده، مجموعه گسترده‌ای از قابلیت‌ها از سامانه‌های بدون سرنشین هوایی گرفته تا زیرساخت‌های موشکی بالستیک پیشرفته را توسعه داده‌اند.

آموزش و تجهیز تروریست‌ها، شورشیان و گروه‌های شبه‌نظامی از سیاستهای خارجی و امنیتی جمهوری اسلامی در منطقه خاورمیانه محسوب می‌شوند.

یکی از پیشتازان این تلاش، نیروی قدس سپاه پاسداران است. این واحد تروریستی مسئول انجام فعالیت‌های مخفی، از جمله حمایت از گروه‌هایی همچون حماس می‌باشد. مربیان و مشاوران آن با تمرکز بر طراحی کمین، بهبود امنیت عملیاتی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و سیستم‌های تسلیحاتی پیشرفته، آموزش عملی را فراهم می‌کنند.

اثربخشی این آموزش در استفاده حماس از پهپادها به منظور حمله به برج‌های مخابراتی و ایستگاه‌های سلولی نیروی دفاعی اسرائیل در امتداد مرز با ناحیه غزه، در حمله اخیر آنها قابل مشاهده بود.

جمهوری اسلامی از نیروهای نیابتی برای رسیدن به اهداف امنیت ملی خود استفاده می‌کند. این اهداف شامل بیرون راندن دشمنانی مانند ایالات متحده، که بیش از ۳۰ هزار نیرو را در تأسیسات مختلف در منطقه خاورمیانه مستقر دارند و همچنین گسترش حوزه نفوذ خود به خارج از منطقه بدون نیاز به پاسخ نظامی مستقیم می‌باشد.

رقبا به تهران اجازه می‌دهند تا در درگیری‌های فعلی به عنوان نیروهای نیابتی حضور یابد، در حالی که جمهوری اسلامی تلاش می‌کند تا پوشش نازکی از انکار را حفظ کنند و از رویارویی مستقیم و نظامی با دشمنان برتر نظامی از جمله اسرائیل و ایالات متحده، خودداری می‌کند.

همچنین، این امکان را به تهران می‌دهد که گروه‌های نیابتی خود را با ایجاد تأثیر سیاسی تقویت کند تا به جمهوری اسلامی کمک کنند در سیاست‌های محلی و ملی در عراق، لبنان، یمن و مناطق دیگر نقش‌آفرینی کند.

استفاده از تاکتیک‌های جنگ نیابتی در این زمینه‌ها تا کنون موفقیت‌آمیز بوده است.

حماس و حزب‌الله، بدون اینکه به جمهوری اسلامی جنگ را بازگردانند، توانسته‌اند به اسرائیل آسیب‌های جدی وارد کنند و پیام روشنی به اورشلیم ارسال کنند که اگر تهران بخواهد، قادر است یک جنگ نامتقارن را آغاز کند که ترکیبی از توانایی‌های نظامی معمول و غیرمعمول می‌باشد.

اما این الگو ممکن است در آستانه تغییر باشد

بسیاری از ناظران قدیمی خاورمیانه به این اعتقاد دارند که نیروی محرکه حمله حماس، هم از سوی رهبری این گروه و هم از سوی تهران، برای به هم زدن پیشرفت توافقات عادی‌سازی بین اسرائیل و دشمنان سابق جمهوری اسلامی در منطقه، به ویژه عربستان سعودی لازم و ضروری بوده و این اقدام ممکن است موفقیت آمیز بوده باشد.

تصاویر تلفات و ویرانی که از منطقه غزه منتشر می‌شود و افزایش تلفات غیرنظامیان فلسطینی، در نهایت ممکن است نادیده گرفته شود. در حال حاضر، هرگونه مذاکره برای عادی سازی روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل به حالت تعلیق درآمده است.

اما تهران به طور قابل توجهی فراتر از اخلال در مذاکرات پیش رفته است. به نظر می‌رسد که اسماعیل قاآنی، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تلاش دارد نیروهای مختلف نیابتی جمهوری اسلامی را به صورت بیشتری هماهنگ کند. براساس گزارشات، او در ماه اگوست جلسات منظمی را بین رهبران حزب‌الله، حماس و جهاد اسلامی فلسطین، که یکی از گروه‌های شبه‌نظامی فعال در منطقه غزه می‌باشد، برگزار کرده است.

بنابراین، جنگ از تاریخ ۷ اکتبر محدود به منطقه غزه نیست. اسرائیل به عنوان پاسخ به شلیک موشک‌های حزب‌الله به سمت لبنان، شلیک کرده است.

این تبادل تاکنون از الگوی طولانی‌مدت تلافی جویانه پیروی کرده است.

با این وجود، اسرائیل نگران است که جنگجویان حزب الله ممکن است در پاسخ به تهاجم زمینی اسرائیل به غزه، آماده شوند تا حملات خود را گسترش دهند و اقدام به حمله کنند. این نگرانی با تخلیه بیش از دو جین منطقه در امتداد مرزهای اسرائیل با لبنان، از جمله یک شهر کوچک همراه بوده است. با تشدید این تنش، نگرانی‌های رو به افزایشی وجود دارد که اسرائیل ممکن است به سمت رویارویی مستقیم تر با جمهوری اسلامی پیش برود.

ارتش آمریکا مستقر در منطقه نیز در روزهای اخیر با تهدید گروه های مورد حمایت جمهوری اسلامی مواجه شده است.جهان

در تاریخ ۱۷ اکتبر، بعد از حادثه کشته شدن تعداد زیادی فلسطینی در حمله به یک بیمارستان، علی خامنه‌ای آمریکا را به اتهام دخالت در هرج و مرجی که منطقه را تهدید می‌کند، متهم کرد و در شبکه اجتماعی ایکس که پیشتر به نام توییتر شناخته می‌شد و فیلتر است، نوشت: صهیونیستی. سیاست رژیم توسط آمریکایی‌ها تعیین می‌شود. آمریکا مسئول جرم‌های اخیر است.

دولت بایدن شواهدی ارائه داد که نشان می‌دهد حمله به بیمارستان ناخواسته توسط موشک جهاد اسلامی فلسطین صورت گرفته بود، اما تنش‌ها در منطقه همچنان ادامه دارد.

همچنین اعتراضات به فعالیت‌های قبلی نیز ادامه دارد. معترضان سعی کردند به سفارت اسرائیل در امان اردن یورش ببرند و تظاهرکنندگان حامی نیروهای وحشی حماس کنسولگری اسرائیل در استانبول را هدف قرار دادند.

اگر حزب الله تصمیم بگیرد از نیروهای دفاعی بیش از حدی علیه اسرائیل استفاده کند و به طور رسمی جبهه دومی را در مرز شمالی اسرائیل باز کند، وضعیت ممکن است به سرعت تشدید شده و به وضعیت بدتری منجر شود.

حتی کوچکترین اشتباه محاسباتی توسط جمهوری اسلامی یا یکی از نیروهای نیابتی آن می تواند منجر به واکنش چشمگیر اسرائیلی‌ها شود و به طور بالقوه ایالات متحده را به سمت خود بکشاند و زمینه را برای یک درگیری تلخ منطقه‌ای فراهم کند.

جهان در حال تماشای جمهوری اسلامی است. چرا؟