پاکستان دو سال با بحرانهای اقتصادی و سیاسی، افزایش حملات شبه نظامیان و تیره شدن روابط با افغانستان درگیر بوده است 

پاکستان در موقعیتی برای جنگیدن، به دنبال جدایی با ایران است

هنگامی که جمهوری اسلامی و پاکستان در این هفته حملات هوایی را انجام دادند، که در هر دو غیرنظامیان را هدف قرار می‌دادند، این مبادله این نگرانی را ایجاد کرد که تحولات خاورمیانه در حال انتقال به قلمرو جدیدی است.

برای پاکستان که ابتدا ضربه خورد، مهم بود که پیام روشنی ارسال شود که نقض حاکمیت آن قابل تحمل نخواهد بود. اما ارتش پاکستان به سرعت اقدام تلافی جویانه خود را با پیام دیگری دنبال کرد پیامی که نشان دهنده تمایل خود برای مهار تنش ها بود، آرزویی که تا حدودی ناشی از فشار شدیدی بود که کشور حتی قبل از درگیری با جمهوری اسلامی تحت آن قرار داشت.

پاکستان با نامیدن دو ملت کشورهای برادر و ترغیب گفت وگو و همکاری، زبانی که جمهوری اسلامی در بیانیه خود در روز جمعه آن را تکرار کرد، نشان داد که به دنبال کاهش تنش است. به گفته تحلیلگران، درخواست پاکستان بر یک واقعیت آشکار تأکید می کند به سختی می تواند در موقعیت بدتری برای جنگیدن باشد.

دو سال است که کشور درگیر یک بحران اقتصادی و آشفتگی سیاسی است که مستقیماً تشکیلات نظامی قدرتمند کشور را به چالش کشیده است. حملات تروریستی در سراسر کشور دوباره افزایش یافته و در حال حاضر در تضاد با رقیب اصلی خود هند، شاهد تیرگی روابط زمانی دوستانه خود با دولت طالبان در همسایگی افغانستان بوده است.

مایکل کوگلمن، مدیر مرکز ویلسون گفت در لحظه‌ای که پاکستان برخی از جدی‌ترین ناآرامی‌های داخلی خود را در سال‌های اخیر تجربه می‌کند، آخرین چیزی که می‌تواند تحمل کند، گسترش درگیری ها و افزایش خطر درگیری با جمهوری اسلامی است. موسسه جنوب آسیا می گوید این که پاکستان در درگیری های جدی نه با یک یا دو، بلکه با سه همسایه گرفتار شود این بدترین سناریوی ژئوپلیتیکی است، بدون هیچ‌کدام.

درگیری با جمهوری اسلامی قبل از انتخابات پارلمانی پاکستان که انتظار می‌رود در اوایل فوریه برگزار شود، رخ داده است، اولین انتخابات پس از برکناری نخست‌وزیر سابق عمران خان در آوریل ۲۰۲۱. اساس سیاست پاکستان، یک بازی همه چیز برنده است که مدتهاست از پشت صحنه توسط ارتش این کشور اداره می شود.

طی دو سال گذشته، برکناری جناب خان باعث ایجاد نارضایتی عمیق به ویژه در میان پاکستانی‌های جوان و طبقه متوسط ​​ نسبت به ژنرال‌های این کشور شده است که جناب خان آنها را مسئول برکناری خود می‌داند. ده ها هزار نفر در صحنه های بعضا خشونت آمیز برای اعتراض به خیابان ها ریخته اند. معترضان به دروازه های ستاد ارتش ملی نفوذ کرده و به مراکز نظامی در سراسر کشور حمله کردند.

ماه‌ها بعد، جناب خان دستگیر شد اقدامی که به طور گسترده‌ای آن را تلاش ارتش برای کنار گذاشتن او از سیاست می‌دانستند. او همچنان در زندان است، اما تنها چند هفته مانده به انتخابات، محبوبیت او همچنان قوی است. این حمایت در کشوری که ارتش معمولاً راه را برای نامزدهای مورد نظر خود هموار کرده است، به رای آتی با احساس عدم اطمینانی که زمانی غیرقابل تصور بود، القا کرده است.

بر ناآرامی سیاسی افزوده شده، خشونت گروه های شورشی که به طور یکسان به اهداف سیاسی و نظامی حمله کرده اند، در دو سال گذشته افزایش یافته و صدها نفر کشته شده اند. این حملات ثبات نامطمئن در کشور را آشکار کرده و اعتماد عمومی را به ارتش کاهش داده است. آنها همچنین به تنش فزاینده با طالبان در افغانستان دامن زده‌اند، جایی که برخی از گروه‌های شبه‌نظامی پس از قدرت گرفتن مجدد این گروه در سال ۲۰۲۱ پناهگاه امنی پیدا کرده‌اند، در حالی که برخی دیگر از خاک افغانستان به پاکستان رانده شده‌اند.

در عین حال، پاکستان خود را در وضعیت اقتصادی دشواری می‌بیند، به‌شدت متکی به وام صندوق بین‌المللی پول است که اقتصادی را سرپا نگه می‌دارد که در تداوم یک درگیری نظامی طولانی‌مدت با مشکل مواجه می‌شود.

به گفته تحلیلگران، در شرایط کنونی، استراتژیست های نظامی پاکستان مسیر بسیار خوبی را طی می کنند.

اسفندیار میر، کارشناس ارشد مؤسسه صلح ایالات متحده، گفت از یک طرف، آنها با این دوراهی راهبردی مواجه بودند که اگر پاکستان اجازه دهد این امر بگذرد، همه دشمنان پاکستان، به ویژه هند، جسورتر می‌شوند. از سوی دیگر، پاکستان با اتخاذ موضعی تقابلی و مقابله به مثل، یک معضل سه جانبه را به خطر انداخته است.

با این حال، تبادل نظامی با جمهوری اسلامی نشان داده است که حتی با وجود نارضایتی فزاینده نسبت به ارتش پاکستان، سیاست خارجی این کشور همچنان در دست ژنرال‌ها است. به نظر می‌رسید که آن رهبران نظامی در واکنش به تحریکات همسایه‌ای با نیروی نظامی که از برانگیختن جنگ همه جانبه کوتاهی می‌کند، از یک کتاب بازی کهنه پیروی می‌کنند.

برای چندین دهه، پاکستان به طور پراکنده مناطق مرزی افغانستان را در مواردی که مقامات پاکستانی آن را حملات هدفمند علیه شبه‌نظامیان پاکستانی که به دنبال سرپناه در آنجا هستند، بمباران کرده است. و در سال ۲۰۱۹، گلوله باران شدید و تبادل تیراندازی بین پاکستان و هند در امتداد مرز مورد مناقشه آنها در ابتدا تهدید به تبدیل شدن به جنگ بین دو کشور مسلح هسته ای شد، اما این تهدید در نهایت مهار شد.

پاکستان در انتخاب جدایی طلبان از گروه قومی بلوچ به عنوان هدف خود در ایران، روز پنجشنبه اقداماتی را که جمهوری اسلامی اعلام کرد در حمله به گروه شبه نظامی به نام جیش العدل در داخل منطقه بلوچستان پاکستان انجام داده است، منعکس کرد. این گروه در ۱۵ دسامبر به یک پاسگاه پلیس در جنوب شرقی ایران حمله کرده بود و ۱۱ افسر را کشت.

مدیحه افضل، یکی از همکاران موسسه بروکینگز در واشنگتن، گفت که پاکستان انتقام تلافی جویانه را در انتخاب هدف قرار دادن شبه نظامیان بلوچ شهروندان خودش که در ایران پنهان شده بودند، به دقت و عمدی ترین روش ممکن انجام داد. گزارش شده است که این حملات ۹ نفر را کشته اند.

وی افزود اعلامیه ها و بیانیه دیپلماتیک پس از آن سعی کردند سوزن بازدارندگی از اقدام آینده جمهوری اسلامی را بپیچند و در عین حال به دور از رمپ برای کاهش تنش اشاره کنند.

مالک سراج اکبر، کارشناس منطقه مستقر در واشنگتن، گفت اکنون مردم بلوچ احساس می کنند در جنگ بین دو کشوری که نمی توانند کنترل کنند، گرفتار شده اند. شرایط تاریک اجتماعی و سیاسی در هر دو کشور به مقاومت بلوچ ها دامن می زند و این حملات هوایی خطر سوق دادن بیشتر به سمت گروه های مسلح و بی ثباتی بیشتر منطقه را در پی دارد.

تا همین اواخر، شعله ور شدن جنگ با جمهوری اسلامی اولین تبادل موشکی بین دو کشور در خاطره اخیر علیرغم نقض گاه و بیگاه مرزی در چند سال گذشته، تقریبا غیرقابل تصور بود.

در طول دهه ها اختلافات در مورد موضوعاتی مانند تروریسم، پروژه شکست خورده خط لوله گاز، هماهنگی نزدیک جمهوری اسلامی با هند و روابط پاکستان با عربستان سعودی، رقیب اصلی جمهوری اسلامی برای نفوذ در منطقه، ظاهر شده است.

اما روابط دیپلماتیک تا حد زیادی صمیمانه باقی ماند، حتی با وجود اختلافات فرقه ای بین ایران شیعه و پاکستان عمدتا سنی. پس از انقلاب ۱۹۷۹ ایران، جمهوری اسلامی شروع به تأمین مالی مؤسسات شیعی در پاکستان کرد. هر گونه گسترش درگیری بین دو کشور می تواند به تنش های فرقه ای دامن بزند و یک چالش جدی نظم و قانون داخلی در پاکستان ایجاد کند.

با این حال، روز جمعه، به نظر می رسید که جمهوری اسلامی به سمت رمپی که به ظاهر پاکستان گذاشته بود، در حال حرکت است. تهران در بیانیه‌ای اعلام کرد که بین دولت دوست و برادر پاکستان و تروریست‌های مسلح تفاوت قائل است و اجازه نمی‌دهد این شبه‌نظامیان این روابط را بین دو کشور متشنج کنند.