ایرانیان در شهرهای جهان به یاد قربانیان سرکوب و خشونت در جمهوری اسلامی ادای احترام کردند

چهارمین سالگرد قربانیان هواپیمای اوکراینی و نخستین سالگرد اعدام محمدمهدی کرمی و محمد حسینی

روز یکشنبه ۱۷ دی‌، شهرهای مختلف جهان مراسم یادبود چهارمین سالگرد حادثه پرواز پی‌اس۷۵۲ به کی‌یف را برگزار کردند. در سحرگاه هجدهم دی‌ ۱۳۹۸، این پرواز با حمله دو موشک از سوی سپاه پاسداران در آسمان تهران منفجر شد و همه ۱۷۶ سرنشین آن، از جمله تعدادی کودک جان خود را از دست دادند.

چهارمین سالگرد سرنگونی هواپیمای اوکراینی همزمان با نخستین سالگرد اعدام محمدمهدی کرمی و محمد حسینی که در تاریخ هفدهم دی‌ماه سال ۱۴۰۱ به اتهام ناروای دست داشتن در قتل یک بسیجی به نام روح‌الله عجمیان به دار آویخته شدند، همزمان بود.

ایرانیان معترض، از کانادا و استرالیا گرفته تا کشورهای اروپایی، در شهرهای مختلف جهان به هم پیوسته و با روشن کردن شمع به یاد تمام افرادی که قربانی سرکوب و خشونت جمهوری اسلامی شده‌اند، ادای احترام کردند.

این گردهمایی‌ها با فراخوان قبلی انجمن خانواده‌های جان‌باختگان پرواز اوکراینی برگزار شد.

در این بیانیه با عنوان در هر شهری مزاری هست، از همه ایرانیان معترض خواسته شده بود روز یکشنبه در هر شهری از ایران و جهان که زندگی می‌کنند، سر مزار قربانیان سرکوب و خشونت بروند و به نشانه احترام شاخه گلی بر مزار آن‌ها بگذارند.

خانواده‌های دادخواه پرواز اوکراینی نوشته بودند جمهوری اسلامی تا توانسته جان انسان‌های بی‌گناه را گرفته و مزار قربانیان جنایات این دیکتاتوری فاسد و ویرانگر در سراسر دنیا پراکنده است.

انجمن خانواده‌های جان‌باختگان پرواز اوکراینی اعلام کرده که مهم‌ترین ماموریت آن دادخواهی قربانیان است و به تناوب تاکید دارد که این دادخواهی تا رسیدگی عادلانه به این پرونده ادامه خواهد یافت.

در آبان ۱۴۰۲ که فشار جمهوری اسلامی بر خانواده‌های قربانیان پرواز اوکراینی افزایش یافت، انجمن مذکور از دولت کانادا خواستار اقدام عملی شد و سه مطالبه اصلی را به ویژه مطرح کرد؛ قرار گرفتن نام سپاه پاسداران در لیست سازمان‌های تروریستی کانادا، اخراج عوامل جمهوری اسلامی از این کشور و پیگیری مستمر روند رسیدگی به این پرونده در دادگاه بین‌المللی لاهه.

در تابستان سال ۱۴۰۲، گروه هماهنگی و واکنش بین‌المللی برای قربانیان پرواز پی‌اس ۷۵۲ که شامل کشورهای کانادا، اوکراین، بریتانیا و سوئد بود، پرونده سرنگونی هواپیمای اوکراینی را به مهم‌ترین مرجع قضایی جهان، یعنی دیوان بین‌المللی دادگستری ارجاع داد. انجمن جان‌باختگان همچنین در خصوص این ارجاع با چهار کشور متضرر همکاری کرد و در دیوان بین‌المللی کیفری به‌طور مستقل علیه جمهوری اسلامی شکایتی را ثبت کرد. این دادخواهی‌ها، با وجود بی‌اعتنایی مقام‌های حکومت ایران و نپذیرفتن آنان از پاسخگویی شفاف به جامعه جهانی، هنوز به نتیجه‌ نرسیده‌ است.

پس از سقوط هواپیمای اوکراینی، مقامات جمهوری اسلامی اعلام کردند که به رسیدگی عادلانه در این پرونده متعهد هستند، اما در پایان با صدور حکم ۱۰ سال حبس برای متهم اصلی به اتهام قتل غیرعمد و مجازات‌های کمتر برای سایر متهمان، این پرونده را بستند.

در دادگاه نظامی جمهوری اسلامی، روند رسیدگی به پرونده هواپیمای اوکراینی به گونه‌ای انجام گرفت که برخی از خانواده‌های دادخواه به دلیل ناامیدی از اجرای عدالت از ادامه شکایت خود منصرف شدند.

انجمن خانواده‌های دادخواه پیش‌تر نیز در بیانیه‌ای به این دادگاه نمایشی واکنش نشان داده و نوشته بود پس از کشتن مسافران هواپیما به پیکرشان بی‌احترامی کردند، چمدان‌هایشان را دزدیدند، سه روز دروغ گفتند و در نهایت در دادگاهی بی‌صلاحیت مردی بی‌نام و نشان را به جرم سهل‌انگاری و تمرد از دستور به ۱۰ سال زندان محکوم کردند.

در صبح ۱۸ دی‌ماه ۱۳۹۸، پرواز شماره ۷۵۲ شرکت هواپیمایی اوکراین از فرودگاه تهران به مقصد کی‌یف پرواز کرد. دقایقی پس از برخاستن، این هواپیما هدف شلیک پدافند سپاه پاسداران قرار گرفت و سرنگون شد. ابتدا، مقامات جمهوری اسلامی ادعای سقوط هواپیما به دلیل نقص فنی را مطرح کردند اما پس از افشای سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و سایر کشورها که نشان می‌دادند هواپیما در اثر برخورد با موشک منفجر شده، ستاد کل نیروهای مسلح این حمله را تایید کرد. با این حال، مقامات جمهوری اسلامی مدعی شدند که برخورد موشک با هواپیمای مسافربری به عنوان خطای انسانی اتفاق افتاده است.

چهار سال پس از این حادثه، هنوز ابعاد کامل آن مشخص نشده است. این هواپیما، پس از حمله تلافی‌جویانه سپاه پاسداران به پایگاه عین‌الاسد مقر نیروهای ایالات‌متحده در عراق، هدف حمله قرار گرفت و سرنگون شد. مقامات جمهوری اسلامی به عنوان انتقام از کشته شدن قاسم سلیمانی، با اطلاع قبلی به کاخ سفید به مواضع آمریکا در عراق حمله کردند و گزارش‌ها نشان می‌دهند که هیچ‌یک از نیروهای آمریکایی در جریان این حمله آسیب ندیده‌اند.

در این سوی مرز، مسافرانی که از تهران به سمت کی‌یف سفر می‌کردند، متاسفانه هدف حمله قرار گرفته و در لحظه‌ای کشته شدند. یکی از نکات ابهام‌آور در مورد حادثه هواپیمای اوکراینی، مربوط به شلیک موشک دوم به این هواپیما با حکم تیر خلاص می‌باشد. با توجه به گزارش‌ها، پس از شلیک اول که منجر به آتش‌گرفتن بخشی از بدنه هواپیما شد، خلبان قصد فرود در فرودگاه را داشت. اما شلیک دوم، تنها چند ثانیه پس از شلیک اول، این فاجعه را تکمیل کرد.

کشته شدن مسافران یک هواپیمای مسافربری به وسیله شلیک موشک‌های سپاه پاسداران، ایرانیان را به شدت تحت تأثیر قرار داد و در دی‌ماه سال ۱۳۹۸، موجب ایجاد اعتراضات گسترده شد. در این تجمعات اعتراضی، مردم با آتش زدن بنرها و عکس‌های قاسم سلیمانی، علیه حاکمیت علی خامنه‌ای اعتراض خود را به رخ دیگران کشاندند. بر اساس گزارشات، جمهوری اسلامی با استفاده از روش‌های خشونت‌آمیز متداول، این اعتراضات را سرکوب کرد.

مقامات حکومت به طور مداوم ادعا می‌کردند که حمله به هواپیمای اوکراینی غیرعمدی بوده و افراد معترض به این جنایت را به دروغ‌گویی، تأثیرپذیری از دشمن، شیادی و ایجاد جنگ روانی متهم می‌ساختند اما شواهد بسیاری وجود داشت که احتمالاً این حادثه به صورت عمدی رخ داده بود.

در ارتباط با همین مسئله، محسن اسدی‌لاری و زهرا مجد، اعضای خانواده‌های دادخواه، در یک مصاحبه اعلام کردند که شواهد و اسناد جمع‌آوری شده توسط آن‌ها، عمدی بودن حمله به هواپیمای اوکراینی را به اثبات رسانده است. آن‌ها این اظهارات را در گفتگو با انصاف‌نیوز انجام دادند و گفتند ما واقعا به این نتیجه رسیدیم که این‌ها به عنوان سپر انسانی هواپیما را زدند. شاید می‌خواستند بزنند و به گردن آمریکا بیندازند. کمااینکه این کار را قبلا در اقدام‌های مشابهی هم انجام داده بودند.

در دی‌ماه ۱۴۰۰، این دو فرد در یک مصاحبه با روزنامه شرق اعلام کردند که حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران حدود ۴۰ روز پس از وقوع حادثه هواپیمای اوکراینی، به‌طور مخفیانه به دیدار آن‌ها رفت و ادعا کرد اگر هواپیمای اوکراینی سقوط نمی‌کرد، با آمریکا جنگ می‌کردیم و ۱۰ میلیون نفر کشته می‌شدند.

مادر و پدر محمدحسین و زینب که در حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی جان خود را از دست دادند، اعلام کردند که به دلیل محدودیت‌هایی مراسم یادبود سالگرد فرزندانشان امسال برگزار نمی‌شود.

عمدی بودن حمله به هواپیمای اوکراینی در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰، در دادگاه عالی انتاریو کانادا تایید شد. قاضی این دادگاه علی خامنه‌ای و فرماندهان سپاه پاسداران و ارتش را به دست داشتن در این اقدام تروریستی متهم کرد.

طی چهار سال اخیر، سازمان‌ها و فعالان حقوق بشر بارها از شلیک پدافند هوایی توسط سپاه پاسداران به هواپیماهای مسافربری انتقاد کرده اند. کشورهای متضرر نیز با استفاده از روش‌های مختلف، تلاش کرده‌اند تا جمهوری اسلامی به عنوان مسئول این اقدام پاسخگو باشد. در همین راستا، خانواده‌های دادخواه نیز بر اهمیت رسیدگی عادلانه به پرونده‌ها تأکید داشته‌اند. با این حال، جمهوری اسلامی در واکنش به تمام این اقدامات و درخواست‌ها، کشورهای متضرر را به عنوان دشمن متهم کرده و دادخواهان را با اتهامات مبهم، هدف آزار و تهدید‌های مضاعف قرار داده است.

خانواده‌های دادخواه می‌گویند به‌رغم آزار و اذیت‌های سازمان‌یافته جمهوری اسلامی، از دادخواهی دست برنمی‌دارند و تا برگزاری محاکمه عادلانه عاملان این جنایت به تلاش و ایستادگی مقابل حکومت و نهادهای امنیتی‌ آن ادامه می‌دهند.