جمهوری اسلامی از کدام گروه های شبه نظامی در سوریه و در سراسر خاورمیانه حمایت می کند؟

متحدان شبه‌نظامی جمهوری اسلامی؛ تصویری کامل از وضعیت فعلی

مفهوم «محور مقاومت» در سیاست خارجی جمهوری اسلامی، به عنوان بخشی اساسی از راهبرد‌های آن شناخته می‌شود که از آن به‌منظور تقویت حضور در سراسر منطقه خاورمیانه بهره می‌برد و در عین حال، سعی در کاهش نفوذ رقبایش، به ویژه آمریکا و اسرائیل در مناطق غربی و عربستان سعودی دارد.

جمهوری اسلامی در مرکز بحث‌ها درباره جنگ بین اسرائیل و حماس قرار داشته است. اگرچه این کشور هرگونه دخالت مستقیم در حمله هفتم مهرماه را رد کرده، اما علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی اعلام کرد که دستان آنانی که حمله به رژیم صهیونیستی را طراحی کرده‌اند، را می‌بوسم.

ترس از مشارکت مستقیم این کشور در تنش‌ها با اسرائیل پس از حملات تلافی‌جویانه ایالات متحده به دو سایت مرتبط با جمهوری اسلامی در سوریه، افزایش یافت.

سپاه پاسداران و نیروی قدس آن، بودجه‌های چند میلیون دلاری را به منظور تسلیح و آموزش گروه‌های شبه‌نظامی در سراسر خاورمیانه، به منظور تقویت قدرت در منطقه اختصاص می‌دهند. این عمل به عنوان بخشی از سیاست خارجی جمهوری اسلامی، معروف به «محور مقاومت»، برای اعمال تأثیر و همچنین کاهش تأثیر رقبای خود یعنی آمریکا و اسرائیل در غرب آسیا و عربستان سعودی بهره‌برداری می‌شود.

در اینجا به نیروهای نیابتی مختلف در کشورهای خاورمیانه که توسط تهران حمایت می شوند نگاه می کنیم.

ارتش، سازمان‌های امنیتی و سازمان‌های اطلاعاتی جمهوری اسلامی برای حمایت از دولت بشار اسد در سوریه، از مدت‌ها قبل از نظر استراتژیک، با کمک به متحدان شیعه خود در سوریه فعالیت داشته‌اند. همچنین، ارتش اسد نیز در صورت سقوط رژیم، از چندین گروه شبه‌نظامی حامی دولت حمایت کرده است.

یک سال پس از شروع جنگ داخلی در سوریه، یک گروه شبه‌نظامی حامی دولت به نام نیروهای دفاع ملی تشکیل شد. این گروه با حدود ۴۰،۰۰۰ عضو، که از اقوام علوی، دروزی و سنی تشکیل شده بودند، بزرگترین گروه شبه‌نظامی در کشور بود.

جمهوری اسلامی از بشار اسد خواست تا به نیروهای دفاع ملی مشروعیت رسمی بخشیده و آن‌ها را به صورت رسمی به ارتش ملحق کند. اما در سال ۲۰۱۶، رژیم اسد تصمیم به تجمیع نیروهای دفاع ملی گرفت و این امر باعث شد که جمهوری اسلامی مجبور شود تا به جای آن، تمرکز خود را بر روی نیروهای دفاع محلی قرار دهد.

بر خلاف سابقه خود، نیروهای دفاع محلی با حدود ۵۰،۰۰۰ عضو، که اغلب از مناطق حلب و رقه استخدام شده بودند، به بخشی از ارتش سوریه تبدیل شدند. در سازمان‌های مرتبط، نیروهای نخبه مانند سپاه السفیرا، تیپ الباگیر و نیروهای قطرجی، به عنوان قوی‌ترین اجزای سازمان محسوب می‌شدند.

گروه‌های کوچک‌تری از شبه‌نظامیان شیعه نیز در سوریه فعالیت می‌کنند، از جمله گروه‌هایی که جمهوری اسلامی به عضوگیری از افغانستان و پاکستان کمک کرده است.

جمهوری اسلامی به حماس و رقیب کوچکترش جهاد اسلامی در سرزمین های فلسطین کمک مالی و تسلیحاتی می دهد.

به گفته پروفسور مایکل کلارک، تحلیلگر نظامی، جنبش جهاد اسلامی فلسطین نسبت به حماس، مقدار بیشتری از بودجه را دریافت می‌کند. با این حال، در کنار سایر گروه‌های تندرو فلسطینی مانند جبهه مردمی برای آزادی فلسطین و جبهه دموکراتیک برای آزادی فلسطین، آنها به صورت نسبتاً کوچکتری و با سازماندهی کمتر فعالیت می‌کنند.

او اظهار می‌کند که این بیشتر به ارضای نیازهای عمده جمهوری اسلامی مربوط نیست. آنها بیشتر علاقه دارند تا نفوذ و تأثیر خود را گسترش دهند، زیرا هیچگاه نمی‌توان پیش‌بینی کرد که چه کسی در آینده مسئولیت رهبری خواهد داشت. بنابراین، این به عنوان یک سرمایه‌گذاری منطقی در نظر گرفته می‌شود تا به همه آن‌ها کمک و تضمین کنید که همگی آنها از حمایت کافی بهره‌مند هستند.

تحلیلگران اعتقاد دارند که استفاده حماس از هواپیماهای بدون سرنشین در حمله ۷ اکتبر به سیستم دفاعی معروف گنبد آهنین اسرائیل، نشانه‌ای از دخالت جمهوری اسلامی می‌باشد.

با وجود برنامه مشترک ضداسرائیلی، حماس و جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر درباره مسائل مختلف اختلاف نظر داشته‌اند. تهران در طول جنگ داخلی سوریه، پس از حمایت از معترضان ضد اسد، به طور موقت کمک مالی خود به حماس را قطع کرد.

جمهوری اسلامی بیشتر از هر گروه دیگری در منطقه خاورمیانه، منابع و سرمایه خود را برای حزب الله صرف می‌کند. حضور قوی این کشور در جنوب لبنان، نزدیک مرز با اسرائیل، آن را به یک عامل با اهمیت استراتژیک برای تهران تبدیل می‌کند. جمهوری اسلامی به آنها برخی از بهترین تجهیزات نظامی از جمله موشک‌های بالستیک فاتح ۱-۱۰ و خودروهای زرهی ارائه می‌دهد.

بنابراین، در حالی که سایر گروه‌ها فقط شبیه به گروه‌های تروریستی هستند، حزب الله بیشتر به یک نیروی نظامی سنتی شبیه است. جمهوری اسلامی همچنین از حزب الله برای آموزش نیروهای حامی اسد در طول جنگ داخلی سوریه استفاده کرده است.

با توجه به گفته پروفسور کلارک، آنها از حزب الله به عنوان یک واسطه برای گروه‌های دیگر استفاده می‌کنند. اگرچه حزب الله به چیزی فراتر از لبنان و جنوب اسرائیل علاقه زیادی ندارد، اما آنها باید اقداماتی را که تهران به آنها می‌گوید، انجام دهند.

آتش‌سوزی در منطقه مرزی بین اسرائیل و لبنان از زمان آغاز جنگ در ۷ اکتبر باعث نگرانی شده که حزب الله ممکن است به طور مستقیم درگیری را آغاز کند و این می‌تواند منجر به یک جنگ گسترده‌تر بین اسرائیل، متحدان غربی آن و جمهوری اسلامی شود.

جمهوری اسلامی از ارتش مهدی، قبل از انحلال آن در سال ۲۰۰۸، به عنوان یک نیروی شبه‌نظامی شیعه پیشرو برای مقابله با نیروهای آمریکایی در عراق حمایت می‌کرد. اکنون، جمهوری اسلامی از ۶۰ گروه شبه‌نظامی، به خصوص نیروهای بسیج مردمی، حمایت می‌کند. گروه های مسلح در عراق از سال ۲۰۱۴ به طور رسمی برای حمایت از مبارزه با دولت اسلامی تشکیل شد.

جمهوری اسلامی از شورشیان حوثی، یکی از سه گروهی که در جنگ قدرت در یمن دخیل هستند، به عنوان نیروی نیابتی برای اعمال فشار بر دو رقیب اصلی خود در منطقه یعنی اسرائیل و عربستان سعودی استفاده می‌کند.

طبق گفته پروفسور کلارک، حوثی‌ها آماده برای جنگ با هر فردی هستند. آنها با استفاده از موشک‌های ایرانی حملاتی به عربستان سعودی و اسرائیل انجام داده‌اند. بنابراین، برای جمهوری اسلامی مناسب است که حوثی‌ها را حمایت کند، زیرا آنها قدرتی نابودگر برای هر دو طرف هستند.

اولین عملیات نظامی آمریکا در حمایت از اسرائیل از زمان آغاز جنگ در ابتدای این ماه، شامل سرنگونی سه موشکی بود که توسط حوثی ها از یمن شلیک شده بود.