حماس و جمهوری اسلامی متحدان دیرینه‌ای هستند. نقش تهران در حمله به اسرائیل چیست؟

حمله حماس به اسرائیل را چه کسی برنامه ریزی کرد

حمله حماس به اسرائیل در مقیاس پیچیده ای بود که پیش از این غیرقابل تصور تلقی می شد. مهاجمان تروریست حماس از راه زمینی، دریایی و هوایی وارد عمل شدند و نیروهای دفاعی اسرائیل را تحت تأثیر قرار دادند و بیش از ۹۰۰ نفر، اعم از نیروها و شهروندان را در این کشور کشتند.

سطح برنامه‌ریزی‌ای که برای چنین حمله‌ای لازم بود، سئوالاتی را برانگیخت که آیا حماس می‌توانست به تنهایی این کار را انجام دهد و اگر کمکی داشت، آیا می‌توانست از طرف حامی دیرینه‌اش در منطقه، یعنی رژیم ایران باشد.

تهران که این عملیات را ستوده، دست داشتن در این عملیات را رد کرده است.

نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد با صدور بیانیه ای این حمله را «به شدت خودمختار و تزلزل ناپذیر با منافع مشروع مردم فلسطین» خواند.

جان فاینر، معاون مشاور امنیت ملی روز دوشنبه بار دیگر تاکید کرد که ایالات متحده معتقد است جمهوری اسلامی به طور گسترده در حمله حماس در اسرائیل همدست است، اما گفت که ایالات متحده در حال حاضر اطلاعات مستقیم مبنی بر ارتباط این حملات با رژیم ایران را ندارد.

فاینر در حین حضور در برنامه «صبح بخیر آمریکا» شبکه ABC با اشاره به تسلیحات، آموزش و سایر حمایت‌های مالی گفت: آنچه می‌توانیم کاملاً در مورد آن روشن باشیم این است که رژیم ایران به دلیل حمایت از حماس در دهه‌های گذشته به طور گسترده در این حملات شریک است.

وی ادامه داد: آنچه که ما نداریم، اطلاعات مستقیمی است که نشان می‌دهد جمهوری اسلامی در دستور یا برنامه‌ریزی حملاتی است که طی دو روز گذشته رخ داده است. این چیزی است که ما به زودی دنبال آن خواهیم بود. با این حال، روابط در حال تحول رژیم ایران با حماس و شرکای مبارز فلسطینی آن، جهاد اسلامی، به خوبی مستند شده است.

جهاد اسلامی فلسطین یک گروه شبه نظامی مستقر در غزه که کوچکتر از حماس است، اما یک نیروی رزمی قابل توجه می باشد که از اتحادی طولانی و عمومی با تهران برخوردار است.

از سوی دیگر، حماس روابط مبهم‌تری با جمهوری اسلامی داشته و چندین سال است که به دلیل حمایت از بشار اسد، رئیس‌جمهور دیکتاتور سوریه در طول جنگ داخلی این کشور، با مخالفین اسد بوده است. در نهایت به سمت تهران بازگشت و آشکارا با رژیم ایران و متحدان شبه‌نظامی آن درباره اهداف ستیزه‌جویانه‌اش ارتباط برقرار کرده است.

اسرائیل می گوید جمهوری اسلامی سالانه حدود ۱۰۰ میلیون دلار از حماس حمایت می کند.

وزارت امور خارجه آمریکا در سال ۲۰۲۱ اعلام کرد که این گروه از رژیم ایران بودجه، تسلیحات و آموزش دریافت می کند و همچنین از برخی منابع مالی که در کشورهای عربی خلیج فارس جمع آوری می شود، بهره می برد.

متحدان شبه نظامی جمهوری اسلامی در منطقه یعنی گروه مسلح شیعه حزب الله لبنان بارها از هماهنگی امنیتی آهنین با گروه های اسلام گرای فلسطینی به خود می بالند.

کوبی مایکل، محقق ارشد مؤسسه مطالعات امنیت ملی (INSS) مستقر در تل آویو، می گوید که او معتقد است که رژیم ایران قصد دارد واقعیتی از جنگ را به نمایش بگذارد تا جامعه اسرائیل و نیروهای دفاعی اسرائیل را خسته کند.

وجه مشترک استراتژی جمهوری اسلامی و حماس در اینجاست. بنابراین رژیم ایران یک منافعی برای حماس و حماس نیز دارایی برای رژیم ایران محسوب می شوند.

درست یک ماه قبل از حمله غافلگیرانه، صالح العاروری، معاون دفتر سیاسی حماس و زیاد نخاله، رئیس جهاد اسلامی فلسطین در بیروت در کنار حسن نصرالله، دبیرکل حزب الله، در یک عکس دیده شده اند.

در ماه آوریل، اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی ارشد حماس برای دیدار با نصرالله از پایتخت لبنان بازدید کرد. چگونگی سفر هنیه که در نوار محاصره شده غزه مستقر است،انجام گرفته هنوز مشخص نیست.

نصرالله در سخنرانی‌های تلویزیونی اخیر خود گفت که بین اهداف استراتژیک گروهش و شرکای مبارز فلسطینی‌اش فاصله وجود ندارد. او همچنین بارها به گسترش قواعد تعامل این گروه با اسرائیل به منظور انعکاس ائتلاف رو به رشد اشاره کرده است.

در جنگ سال ۲۰۰۶، که منجر به کشته شدن بیش از ۱۱۰۰ نفر در لبنان و بیش از ۲۰۰ کشته در اسرائیل شد.از آن زمان، تبادل آتش بین طرف‌های درگیر بسیار نادر بوده است، به طوری که حزب‌الله بارها اسرائیل را تهدید کرده است که تنها در صورتی که اسرائیل به خاک لبنان حمله کند، با زرادخانه رو به رشد موشک‌ها و راکت‌های خود، اسرائیل را مورد حمله قرار خواهد داد.

با این حال، در ماه‌های اخیر، نصرالله لحن خود را تغییر داده و قول داده است که در صورت حمله نظامیان اسرائیلی به «اماکن مقدس مسیحیان و مسلمانان در اورشلیم» به نمایندگی از فلسطینی‌ها مداخله کند.

آمریکا و اسرائیل معتقدند که حزب الله دارای موشک های هدایت شونده دقیق است. در سال‌های اخیر، نصرالله گفته است که گروه شبه‌نظامی او می‌تواند از «۱۰۰۰۰۰ نیروی ذخیره» در یک جنگ احتمالی دعوت کند.

حماس و جمهوری اسلامی همواره اختلافاتی با یکدیگر داشته‌اند. در جریان جنگ داخلی سوریه، حکومت اسد و خلفایش که بیشتر از اعضای اقلیت علوی و شیعه اسلام تشکیل شده بودند، در مقابل جنبش مخالفی که عمدتاً از مسلمانان سنی تشکیل شده بود، قرار گرفتند.

حماس یک سازمان سنی است، در حالی که به اصطلاح محور مقاومت رژیم ایران عمدتا شیعه هستند.این شکاف مذهبی برای چندین سال ادامه داشت اما با شروع عادی سازی روابط سوریه با کشورهای قدرتمند عربی، مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی، در سال های اخیر به پایان رسید.

با پایان یافتن جنگ‌های نیابتی شیعه و سنی تقریباً یک دهه که عراق، یمن و سوریه را فراگرفت، نیروی سپاه پاسداران، از آن زمان تمرکز خود را بر روی اسرائیل معطوف کرده است.

ائتلاف تهران با بازیگران اسلامگرای فلسطینی به نظر می‌رسد محور استراتژی سپاه پاسداران باشد، اگرچه جزئیات همچنان مبهم است.سوالی که همه می پرسند این است که جمهوری اسلامی چه نقشی در این حملات ایفا کرد؟ ما هم نمی دانیم.

جمهوری اسلامی به وضوح از حامیان مالی، مادی و سیاسی حماس بوده است. اما نمی دانیم که رژیم ایران تا چه اندازه در بخش عملیاتی لجستیکی و آموزش مشارکت داشته است یا چه نوع پشتیبانی لجستیکی (عملیات ۷ اکتبر را ارائه کرده است) انجام داده است، فکر نمی‌کنم کسی این را بداند.

الگیندی افزود: همه دستگاه های اطلاعاتی (کشورها) از این موضوع کاملاً غافل شدند، از جمله اسرائیلی ها، این که آیا جمهوری اسلامی در این عملیات شرکت داشته یا نه، ممکن است پیامدهایی برای آینده جنگی که با حمله حماس آغاز شد، داشته باشد.

اگر رژیم ایران و متحدان شبه‌نظامی لبنانی‌اش در تشکیل این طرح نقش داشته باشند، می‌تواند نمایانگر دخالت گسترده جمهوری اسلامی در ادامه تنش‌ها باشد. با این حال، واضح است که محور مبارزان فلسطینی ایرانی به قدرت خود افزوده و این ممکن است منجر به تشدید تنش‌های منطقه‌ای شود.

با پیشرفت جنگ در غزه و اطراف آن در جنوب، جایی که بیش از ۵۵۰ فلسطینی در بمباران اسرائیل کشته شده اند، اسرائیل همچنین نیروهای خود را در مرز شمالی تقویت کرده است، جایی که قدرتمندترین شریک جمهوری اسلامی، یعنی حزب الله، می تواند وارد این جنگ شود تا تأثیرات شگرفی داشته باشد.