شاخص‌های رفاه و کیفیت زندگی ایرانیان به شدت کاهش یافته‌اند
براساس گزارش اتاق بازرگانی، بسیاری از خانواده‌ها الگوی مصرف خود را تغییر داده‌اند
شاخص‌های رفاه و کیفیت زندگی ایرانیان به شدت کاهش یافته‌اند
اتاق بازرگانی تهران گزارشی با عنوان بررسی الگوی مصرف و درآمد خانوارهای استان تهران منتشر کرده است. این گزارش داده‌هایی راجع به کاهش قابل توجه رفاه خانواده‌های ایرانی در طی شش سال گذشته ارائه می‌دهد.
گزارشی که در آن بخش هزینه‌ها و درآمدهای خانوارهای استان تهران مورد بررسی قرار گرفته، نشان می‌دهد که بسیاری از خانواده‌ها الگوی مصرف خود را تغییر داده‌اند. این تغییرات به این معناست که برخی خانواده‌ها فقط به خرید کالاهای بسیار ضروری می‌پردازند و یا به دلیل گرانی، به سمت استفاده از کالاهای جایگزین متمایل شده‌اند. در بخش درآمدها نیز بسیاری از افرادی که مشاغل آزاد یا تولیدکننده بودند، به سمت مشاغل غیرمولد هدایت شده‌اند.
بر اساس گزارش اتاق تهران، آمار نشان می‌دهد که طی سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱، ایرانی‌ها درآمدهای خود را برای کالاهای ضروری، خوراک و مسکن صرف کرده‌اند و سایر هزینه‌های زندگی که به طور مستقیم با رفاه آنان مرتبط است، کاهش داده‌اند.
با این حال، در همین بازه زمانی، هزینه‌های ضروری، خوراک و مسکن نیز دست‌کم ۱۰ درصد افزایش یافته‌اند.
در این گزارش آمده است که طی سال‌های مورد بررسی، هزینه‌های مرتبط با مسکن و خوراک به طور روزافزون جایگزین هزینه‌های مربوط به پوشاک، سلامت و بهداشت، حمل و نقل، ارتباطات، تفریح و سرگرمی، و لوازم خانگی شده است. با این وجود خانوارها در زمینه مسکن و مواد غذایی همچنان با دور بودن از استانداردهای رفاهی مواجه هستند و نتوانسته‌اند مسکن و خوراک مطابق سلیقه خود را تأمین کنند.
این وضعیت نشان می‌دهد که فشار اقتصادی ناشی از تورم و افزایش قیمت مصارف خانوارها، به ویژه هزینه‌های مرتبط با خدمات و کالاهای ضروری در حال افزایش است. روزنامه جهان اقتصاد در گزارشی با عنوان «افول رفاه ایرانیان» به این موضوع پرداخت و نوشت: سهم هزینه‌های آموزش در طول سال‌های گذشته به طور قابل توجهی کاهش یافته است.
براساس این گزارش، به‌جز دهک دهم، سایر دهک‌های درآمدی نیز سهم آموزش را کاهش داده‌اند و این کاهش برای دهک‌های با درآمد پایین به‌ویژه بسیار بیشتر است. به‌عنوان مثال برای دهک اول حدود ۷۳ درصد کاهش را نشان می‌دهد که ممکن است منجر به فقر بین‌نسلی شود.
به‌عنوان یک شاخص دیگر برای ارزیابی رفاه، سهم سرگرمی، تفریح، سفر و اقامت در هتل و مصرف غذاهای آماده و فست فود نیز در سال‌های اخیر کاهش یافته است. این کاهش نشان می‌دهد که خانوارها مجبورند برای تأمین هزینه‌های ضروری به سایر مصارفی که کارکرد رفاهی دارند، کمتر اهمیت بدهند.
همچنین، براساس این گزارش، سهم درآمدهای غیرشغلی از کل درآمدها در طول زمان افزایش یافته، در حالی که درآمدهای مرتبط با شغل و کسب و کارهای آزاد از جمله بخش کشاورزی و غیرکشاورزی کاهش یافته است. این شواهد نشان می‌دهند که سهم درآمدهای غیرمولد در مقابل درآمدهای مولد ناشی از شغل در حال افزایش است.
در گزارش اتاق بازرگانی آمده است که در سال ۱۳۹۶، سهم یارانه‌ها از کل درآمد خانوارها در دهک‌های پایین درآمدی قابل توجهی داشته اما در سال ۱۴۰۰ این سهم به‌طور قابل توجهی کاهش یافته و نزدیک به صفر شده است. این به این معناست که حتی در بودجه خانوارهای با درآمد پایین، تأثیر چندانی از یارانه‌ها به‌دست نمی‌آید.
در حالی که دولت‌ها ادعا می‌کنند که هدف یارانه‌ها حمایت از اقشار آسیب‌پذیر است، بی‌تاثیر بودن این یارانه‌ها در رفاه ایرانیان مورد توجه قرار می‌گیرد. با وجود تورم رو به افزایش و گرانی مداوم کالاها و خدمات، صحت این ادعاها به شدت مورد سئوال قرار می‌گیرد.
ابراهیم رئیسی چندین بار ادعا کرده که به قله رسیده، اما این ادعا با واکنش کارشناسان اقتصادی و عموم مردم مواجه شده است. پیشتر، مسعود خوانساری، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران به این ادعاهای رئیس دولت سیزدهم واکنش نشان داد و گفت: در حالی که چهار دهک درآمدی جامعه در خطر فقر قرار دارند، تورم بالای ۴۰ درصد است و هزینه اقلام مصرفی مردم بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافته است، نمی‌توان فهمید که رئیسی به کدام قله اشاره می‌کند.
جدیدترین گزارش بانک مرکزی ایران به قوه قضاییه نشان می‌دهد که در مهر ماه ۱۴۰۲، شاخص تورم به میزان ۵۴.۸ درصد رسید، که این رقم بالاترین میزان تورم در طول ۲۲ ماه گذشته است.
