با تصویب لایحه در شورای نگهبان، آزادسازی قیمت بنزین و تغییر در شیوه پرداخت یارانه به شیوه واریز مستقیم به کارت ملی افراد آغاز خواهد شد

افزایش قیمت بنزین با مقدمه چینی احتمالی برای طرح آزادسازی آن در مجلس

به گفته کارشناسان، دولت، در تضاد با اظهارات سخنگوی کمیسیون تلفیق، مجوز دارد تا پایان سال اول اجرای برنامه هفتم، اقدامات لازم برای ارائه یارانه انرژی به شکل مساوی به تمام ایرانیان را انجام دهد. این مجوز بر اساس ماده ۳۱ لایحه برنامه هفتم و بند الف آن صادر شده است.

محسن زنگنه، سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه، در تاریخ ۲۸ آبان، اخبار منتشرشده درباره تصویب مصوبه‌ای برای واریز یارانه سوخت به کارت ملی مردم و آغاز مراحل آزادسازی قیمت بنزین را رد کرد.

زنگنه گفت: کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم تاکنون هیچ بند جداگانه‌ای را برای تعیین تکلیف اختصاص یارانه بنزین مورد بررسی قرار نداده است.

طبق گفته محسن زنگنه، تفسیر رسانه‌ها در مورد اجبار دولت به واریز یارانه بنزین به کارت ملی افراد صحت ندارد.

نمایندگان به دقت متن همان لایحه را مورد بررسی قرار داده‌اند و به نتیجه رسیده‌اند که دولت مجاز است با هدف حفظ عدالت و محافظت از ذخایر انرژی، تدابیری اندیشیده و اجرا کند. این تدابیر امکان استفاده برابر تمام ایرانیان از یارانه حامل‌های انرژی را فراهم می‌کنند.

سخنگوی کمیسیون تلفیق گفت که این تصمیم جدید نیست و قبلاً در قانون هدفمندی یارانه‌ها به دولت این اختیار را داده‌اند.

زنگنه گفت که کمیسیون تلفیق هیچ تاکید خاصی بر حامل انرژی نداشته است. او یادآور شد که در جریان بررسی لایحه برنامه هفتم، طرح پیشنهادی برای اضافه شدن تبصره‌ای صورت گرفت که بر طبق آن، سهمیه بنزین هر فرد به کارت ملی او واریز شود. این پیشنهاد توسط کمیسیون مورد تأیید قرار نگرفت و در نتیجه الزام به واریز سهمیه بنزین به کارت ملی افراد بر دولت تحمیل نشد.

در روز شنبه ۲۷ آبان، در جلسه عصر کمیسیون تلفیق، خبر موافقت اعضای کمیسیون با ماده ۳۱ لایحه برنامه هفتم و بند الف آن اعلام شد. این تکذیب به دنبال اطلاعاتی که درخصوص موافقت اعضای کمیسیون با این ماده و بند مطرح شده بود، به وجود آمد.

بر اساس اظهارات کارشناسان، در مغایرت با دیدگاه سخنگوی کمیسیون تلفیق، دولت بر اساس ماده ۳۱ لایحه برنامه هفتم و بند الف آن مجاز است تا پایان سال اول برنامه، اقدامات لازم را برای ارائه یارانه انرژی به صورت مساوی برای تمام ایرانیان انجام دهد.

دولت سیزدهم از روز آغاز به کار، طرح آزادسازی قیمت بنزین و تغییر نحوه پرداخت یارانه سوخت را همیشه روی میز گذاشته و این اقدام توسط مدیران اقتصادی دولت به همراه همکاری نمایندگان مجلس، بارها تأکید شده است. آنها اعلام کرده‌اند که این جراحی اقتصادی سخت از طریق مدیریت موثر منابع انرژی و اجرای شیوه آزادسازی قیمت‌ها ضروری و اساسی خواهد بود.

طرح آزادسازی قیمت بنزین، به همراه ایده‌های سه‌نرخه شدن بنزین و کاهش سهمیه، حمایت قابل توجهی از سوی مجلس و دولت را جلب کرده؛ با این حال، نگرانی‌ها از درگیری اجتماعی پس از خیزش سراسری در سال ۱۴۰۱ باعث شده که دولت هرگونه اقدامی در جهت تغییر قیمت بنزین را متوقف کند.

وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی، احسان خاندوزی در تاریخ ۲۶ آبان گفت: در ابتدای دوره دولت سیزدهم، با همکاری همراهانی که پیش‌تر در زمینه ایجاد بازار مبادله سهمیه انرژی برای همه ایرانیان مشغول به کار بودیم، یک پیشنهاد به ستاد هماهنگی دولت ارائه دادیم. اقدامات آزمایشی نیز به مرحله اجرا رفت، اما متأسفانه به دلیل عدم موافقت دستگاه مسئول این کار متوقف شد.

احسان خاندوزی، توقف طرح بنزین برای همه را به تجربیات گذشته دولت‌ها در مواجهه با مشکل یارانه سوخت نسبت داد و گفت که اگر در آن نقطه طرح متوقف نمی‌شد، امروز به یک نقطه بلوغ رسیده بودیم.

خاندوزی به‌تکرار سخنان برخی از اقشار درون حاکمیت پرداخت و گفت که با توجه به کسری بودجه و افزایش مصرف بنزین، دولت مجبور به دست‌بردن در قیمت حامل‌های انرژی است. به‌منظور جلوگیری از تکرار وقایع گرانی بنزین در آبان ۱۳۹۸ و جلب همراهی افراد جامعه، دولت اقدام به اجرای طرح واریز یارانه سوخت به کارت ملی تمامی افراد کرده است.

این مسئله، با توجه به عدم اشاره رسمی وزیر اقتصاد به آن، به نظر می‌رسد با مخالفت نهادهای امنیتی و شورای‌عالی امنیت ملی روبرو شده است. خاندوزی به وجود مانع توسط دستگاه متولی اجرایی این طرح اشاره کرده است.

وزیر اقتصاد همچون سایر حامیان افزایش قیمت بنزین در حین ارائه دلایل نیاز فوری به افزایش قیمت بنزین گفت: اگر سیاست‌گذاران شجاعت نشان ندهند و با ابتکار عمل به رفع مسائل نپردازند، مسائل خود را تحمیل می‌کند و مجبور خواهد شد هزینه‌های اجتماعی و اعتباری بسیار بالاتری را برای اصلاح تحمل کند.

با توجه به گزارش‌های منتشره و تکذیب سخنگوی کمیسیون تلفیق، خبر تصویب احتمالی واریز یارانه سوخت به کارت ملی افراد و اثرات مختلف آن از جمله افزایش قیمت بنزین، نشانگر تأیید این طرح در این کمیسیون می‌باشد.

تجربه تصمیمات اینچنینی در جمهوری اسلامی، به‌ویژه در دوره دولت سیزدهم، نشان داده که دولت ابتدا خبر پرداخت یارانه را اعلام می‌کند تا توجه عموم را جلب کند، اما به‌محض مواجهه با واکنش‌ها یا برای کنترل افکار عمومی یا به دلیل فشارهای داخلی آن خبر را از سوی برخی افراد یا نهادها تکذیب می‌کند. در مرحله بعد، به طور ناگهانی ممکن است این طرح را به اجرا بگذارد و یا روند اجرایی‌اش را به‌صورت چراغ‌خاموش مخفی کند؛ این الگو در طرح‌های مختلف از جمله صیانت از فضای مجازی نیز مشاهده شده است.

از آنجا که هنوز تجربه ناگهانی افزایش قیمت بنزین در آبان ۱۳۹۸ با یادآوری حادثه خونبار آن جامعه را تحت تأثیر قرار داده و رئیس‌جمهور وقت نیز پس از افزایش قیمت بنزین در کمال وقاحت تنها یک روز بعد از واکنش‌های عمومی اعلام بی‌خبری کرد، ممکن است مصوبه کمیسیون تلفیق فرصتی باشد تا حساسیت جامعه نسبت به تغییرات در نحوه پرداخت یارانه سوخت را مورد بررسی قرار دهد.

افزایش قیمت بنزین، مقدمه چینی احتمالی برای طرح آزادسازی آن در مجلس