تغییر ۴۵ درصدی ترکیب خبرگان با ورود منصوبان بیت خامنه‌ای

خبرگان با خامنه‌ای؛ ۴۰ عضو جدید در مجموعه‌های زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی سمت دارند

همزمان با بررسی موضوع جانشینی مجتبی خامنه‌ای در اظهارات روحانیون نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی، نتایج اولیه انتخابات مجلس خبرگان نیز نشان می‌دهد که تنها ۴۸ نفر از اعضای فعلی این مجلس برای دوره بعدی انتخاب شدند. این به معنای تغییر ۴۵ درصدی در ترکیب مجلس خبرگان در دوره ششم است.

بسیاری از اعضای منتخب به دوره ششم مجلس خبرگان، از منصوبان علی خامنه‌ای هستند و برخی از آن‌ها در حال حاضر در دفتر رهبر جمهوری اسلامی مسئولیت‌های مختلفی را بر عهده دارند.

در میان روحانیونی که از تهران و دیگر شهرها به دوره ششم مجلس خبرگان راه‌یافته‌اند محسن قمی، معاون ارتباطات بین‌الملل دفتر علی خامنه‌ای است.

علیرضا اعرافی، نامزد دیگری که از تهران به دوره ششم مجلس خبرگان رهبری راه یافته است، از روحانیون نزدیک به علی خامنه‌ای است. او در طی بیش از دو دهه فعالیت خود، ایفای سمت‌های مختلفی را به عهده داشته است، از جمله امامت جمعه در میبد و قم، ریاست مرکز جهانی علوم اسلامی، عضویت در شورای نگهبان، و عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی. این سمت‌ها را با حکم علی خامنه‌ای بر عهده داشته و با حمایت او، به عنوان مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور نیز فعالیت می‌کند.

اعرافی در سال ۱۳۹۴ برای دوره پنجم مجلس خبرگان نامزد شد، اما رای لازم را نتوانست به دست آورد. سپس در انتخابات میان‌دوره‌ای سال ۱۴۰۰ به این مجلس راه پیدا کرد. در انتخابات غیررقابتی و با مشارکت بسیار پایین در تاریخ ۱۱ اسفند ۱۴۰۲، موفق به کسب رتبه دوم آرای خبرگان در تهران شد.

عمده چهره‌های میانسال راه‌یافته به مجلس خبرگان وضعیتی مشابه محسن قمی یا علیرضا اعرافی دارند. 

تعدادی از برگزیدگان برای دوره بعدی مجلس خبرگان، اکنون در مواضع مهم در بیت رهبری خدمت می‌کنند. به عنوان مثال، سعید صلح میرزایی که به عنوان مدیر تولید محتوای انتشارات انقلاب اسلامی در دفتر رهبر جمهوری اسلامی فعالیت می‌کند.

حسینعلی سعدی از افرادی است که در مراسم مذهبی در بیت علی خامنه‌ای به عنوان یکی از واعظان اصلی حضور دارد. وی همچنین به عنوان نماینده خامنه‌ای در هیات امنای دانشگاه امام صادق مشغول به کار است و در حال حاضر عهده‌داری ریاست این دانشگاه را بر عهده دارد.

تعداد دیگری از اعضای دوره ششم مجلس خبرگان مانند محمدعلی موحدی کرمانی، محمدعلی موسوی جزایری، احمد خاتمی، غلامرضا مصباحی‌مقدم، قربانعلی دری نجف‌آبادی و محمود محمدی عراقی نیز از افرادی‌اند که به رهبر جمهوری اسلامی و دفتر او نزدیکند.

در تاریخ ۹ اسفند ماه، محمود محمدی عراقی، که هم‌اکنون ریاست دفتر قم علی خامنه‌ای را نیز بر عهده دارد، در یک مصاحبه با خبرگزاری ایلنا، به طور رسمی موضوع جانشینی مجتبی خامنه‌ای را مطرح کرد. او ادعا کرد که علی خامنه‌ای، در پاسخ به کسب اجازه از کمیسیون‌های اصل ۱۰۷ و ۱۰۹ که درباره رهبر آینده تحقیق می‌کنند، گفته است این کاری که شما می‌کنید، شبهه موروثی بودن رهبری را مطرح می‌کند.

بحران جانشینی و انتخاب جانشین احتمالی در صورت مرگ علی خامنه‌ای، یکی از چالش‌های اساسی است که مقامات برجسته جمهوری اسلامی با آن مواجه هستند.

در طی دو دهه گذشته، نام‌های مختلفی از جمله محمد هاشمی شاهرودی، صادق لاریجانی، مجتبی خامنه‌ای، ابراهیم رئیسی، و گاهی حسن خمینی و حسن روحانی به طور غیررسمی به عنوان گزینه‌های احتمالی برای جانشینی علی خامنه‌ای مطرح شده‌اند. از این افراد، محمد هاشمی شاهرودی فوت کرده و صادق لاریجانی پس از افشای پرونده فساد مالی، از راهیابی به مجلس خبرگان محروم مانده است. همچنین، حسن خمینی در دوره قبل و حسن روحانی در دوره اخیر انتخابات خبرگان با رد صلاحیت مواجه شده‌اند.

در جریان انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان، از میان ۵۱۰ نفر کاندید شده، شورای نگهبان ۳۶۶ نفر را رد صلاحیت کرد و تنها ۱۴۴ نامزد مورد تایید قرار گرفتند. این انتخابات در تاریخ ۱۱ اسفند ماه ۱۴۰۲ برگزار شد و در نهایت ۸۸ نفر از این ۱۴۴ نامزد، به عنوان اعضای جدید مجلس خبرگان رهبری انتخاب شدند.

شورای نگهبان، علاوه بر رد صلاحیت حسن روحانی که هشت سال ریاست جمهوری اسلامی را بر عهده داشت، صلاحیت محمود علوی، وزیر اطلاعات پیشین و عضو فعلی مجلس خبرگان را نیز در حوزه انتخابیه تهران را رد کرد.

محمد امامی کاشانی دیگر نماینده تهران در مجلس خبرگان نیز با وجود ثبت نام در انتخابات مجلس خبرگان، به دلیل آنچه کهولت سن عنوان شد انصراف داد. یک روز پس از انتخابات نیز خبر درگذشت او اعلام شد.

این شرایط علاوه‌بر امامی کاشانی، شامل حال احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان و رییس دوره پنجم مجلس خبرگان نیز شد و جنتی ۹۶ ساله در انتخابات دوره ششم مجلس خبرگان حضور نداشت.

تعداد دیگری از اعضای دوره پنجم مجلس خبرگان نیز با وجود ثبت‌نام در انتخابات غایب بودند. عبدالکریم فرحانی، نماینده فعلی استان خوزستان یکی از این اعضای مجلس خبرگان است که پیشتر خبری از او درباره بیماری علی خامنه‌ای منتشر شده بود. با اینکه فرحانی نقل قول‌های منتشر شده از خود را تکذیب کرد اما اسم او با وجود ثبت‌نام برای انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان در میان اسامی نهایی وجود نداشت.

محمد حاجی ابوالقاسم دولابی نماینده فعلی استان زنجان، احمد پروائی ریک نماینده فعلی استان گیلان نیز در وضعیتی مشابه قرار گرفتند. عبدالنبی نمازی، نماینده اصفهان در مجلس خبرگان نیز روز ۸ بهمن ماه، نزدیک به یک ماه قبل از روز رای‌گیری درگذشت.

از میان چهره‌های شاخص دوره پنجم مجلس خبرگان، اکبر هاشمی رفسنجانی، محمد یزدی، محمد تقی مصباح یزدی، محمد محمدی ری شهری، محسن مجتهد شبستری نیز در طول این دوره درگذشتند.

به این ترتیب با مرگ تعدادی از اعضای دوره ششم مجلس خبرگان در دوره هشت ساله آن از جمله اکبر هاشمی رفسنجانی، و حذف شمار دیگری چون حسن روحانی در فیلتر شورای نگهبان و حذف چهره‌هایی چون صادق لاریجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، و محسن اسماعیلی تنها عضو غیر معمم مجلس خبرگان، در عمل دوره آینده این مجلس بیش از پیش یکدست و همسو با علی خامنه‌ای و جریانی شده که در دفتر او عهده‌دار تصمیم‌سازی‌های کلان در جمهوری اسلامی شده‌اند.