پژوهشگر آزاد شده می‌گوید اعتراضات ضد حجاب اجباری، ایران و زندان هایش را تغییر داد

فریبا عادل‌خواه، پژوهشگر ایرانی-فرانسوی، پس از اتمام دوران محکومیت از ایران خارج شد

فریبا عادلخواه گفت شعار «زن، زندگی، آزادی» بخشی از فرهنگ ایرانی شده است.

فریبا عادلخواه، پژوهشگر ایرانی-فرانسوی در گفتگویی با خبرگزاری فرانسه که روز شنبه سیزدهم آبان منتشر شد، گفت تظاهرات سراسری سال گذشته ایران و زندان‌هایش را متحول کرده است. 

فریبا عادل‌خواه پس از چهار سال و نیم درد و رنج که با دستگیری ناگهانی او در سال ۲۰۱۹ آغاز شد و سال‌ها را در زندان بدنام اوین تهران گذراند، سرانجام در مهرماه جاری اجازه خروج از ایران را پیدا کرد.

او که اواخر مهرماه پس از مجموع چهار سال و نیم حبس و ممنوع‌الخروجی اجازه یافت از ایران خارج شود، گفت در زندان شاهد «شجاعت» زنان ایرانی از جمله نرگس محمدی، برنده جایزه صلح نوبل سال جاری، بوده است.

فریبا عادل‌خواه در ماه فوریه از زندان آزاد شده بود، اما ماه ها نتوانست ایران را ترک کند؛ او در مصاحبه ای با خبرگزاری فرانسه گفت که زندانیان سیاسی زن اغلب در نمایشی اعتراضی با هم آواز می خوانند.

فریبا عادل‌خواه گفت که جنبش «زن، زندگی، آزادی» جامعه ایران و همچنین زندانهای آن را تغییر داده است. جنبشی که خواستار پایان تحمیل حجاب اجباری در ایران برای همه زنان و دخترانی است که حاکمیت روحانیت ایجاد کرده بود و با قتل مهسا امینی دختر ۲۲ ساله در سپتامبر ۲۰۲۲ جرقه زده شد.

فریبا عادل‌خواه گفت که جنبش مقاومت در اوین، مردم را از همه اقشار از جمله فعالان حقوق مدنی، محیط بانان، مخالفان سیاسی و نمایندگان اقلیت های مذهبی، گرد هم آورده بود.

این پژوهشگر ۶۴ ساله می گوید: ما به این دلیل متحد شدیم.

فریبا عادل‌خواه در ۵ ژوئن ۲۰۱۹ در فرودگاه تهران در حالی که منتظر همراهش رولاند مارشال بود دستگیر شد. او گفت که ماموران امنیتی با لباس شخصی و بسیار محترمانه از او خواستند که با آنها برود. چند ساعت بعد او برای اولین بار در حالی که سرش رو به دیوار بود مورد بازجویی قرار گرفت.

تحقیر روانی

فریبا عادل‌خواه اعلام کرد که او بارها مورد بازجویی قرار گرفت، اما هیچگاه ضرب و شتم را تجربه نکرد.

او تصریح می‌کند: این موضوع معمولاً برای مردان رخ می‌دهد، اما من تاکنون نشنیده‌ام که زنان در زمان بازداشت به این موضوع اشاره کنند. با این حال، عدم وقوع خشونت جسمی، مانع از تحقیر مداوم روانی نمی‌شود.

بعضی از افراد دیگر، از جمله نرگس محمدی، فعال حقوق بشر، در مورد سوءاستفاده جنسی از زندانیان در مراکز زندانی سخن گفته‌اند. این پژوهشگر در نهایت به مجموعاً شش سال زندانی محکوم شد. او اعلام کرد که دو دوره محکومیت به مدت پنج سال به اتهام «تبانی با بیگانگان» و یک دوره محکومیت به اتهام «تبلیغ علیه جمهوری اسلامی» علیه او صادر شده است.

مارشال، یک جامعه شناس فرانسوی متخصص در کشورهای جنوب صحرای آفریقا، به همراه عادل‌خواه دستگیر شدند. او در مارس ۲۰۲۰ به عنوان بخشی از تبادل زندانیان بین تهران و پاریس آزاد شد.

فریبا عادل‌خواه با لبخند آهی کشید: هنوز متوجه نشدم به چه چیزی متهم شدم.

زمانی که عادلخواه در زندان بود، همراه با یک زندانی دیگر، کایلی مور گیلبرت، استاد دانشگاه استرالیایی، دست به اعتصاب غذا زدند که ۵۰ روز به طول انجامید.

آنها در میان حدود ۲۲ نفر دارای پاسپورت غربی بودند که در ایران به عنوان یک استراتژی عمدی گروگان‌گیری از سوی فعالان و برخی از دولت‌ها به سر می‌بردند.

اکنون برخی از آنها آزاد شده‌اند، از جمله همه گروگانهای آمریکایی، اما گمان می‌رود که حدود ده‌ها اروپایی از جمله چهار تبعه فرانسوی همچنان در بازداشت هستند.

فضای نبرد

جنبش اعتراضی «زن. زندگی. آزادی»، شاهد سرپیچی زنان زندانی با مقامات زندان اوین بوده است. زندانیان زن وقتی در بین خود هستند بدون حجاب اجباری هستند، اما در صورت ورود مرد یا رفتن به بیمارستان، باید خود را بپوشانند.

فریبا عادل‌خواه گفت: پس از شروع اعتراضات، با ورود مردی هم تقریباً هیچکس روسری نمی پوشید.

روز چهارشنبه، مقامات زندان اوین از انتقال نرگس محمدی، فعال حقوق بشر زندانی به دلیل نیاز به مراقبت های ضروری پزشکی در امتناع او از حجاب اجباری جلوگیری کرده اند.

فریبا عادل‌خواه از این روزنامه نگار و فعال ۵۱ ساله که به عنوان یکی از زنان پیشرو قیام یاد می شود، تمجید کرد که بارها به زندان افتاده و از سال ۲۰۲۱ دوباره زندانی شده است.

فریبا عادل‌خواه گفت: جمهوری اسلامی مجبور است برای خیلی چیزها کوتاه بیاید.

 امروز زنان همفکر ایرانی وقتی بدون حجاب اجباری بیرون می روند به یکدیگر سلام می کنند. او گفت که قبل از آن اعتراضات این امر غیرقابل تصور بود. حالا آنها به یکدیگر می گویند: شما خیلی زیبا هستید.