به نقل از رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم: ۶۲ درصد از بنزین تولیدشده در ایران مطابق با استانداردهای مرتبط نیست

تایید تولید بنزین غیر استاندارد؛ افشای نامه وزارت نفت برای تعویق پنج ساله استانداردهای سوخت

همزمان با افزایش ۹۰ درصدی مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا در ایران و تشدید این بحران به دلیل مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها و گسترش کانون‌های ریزگرد، وزارت نفت در دو نامه از دولت خواسته است که با موافقت به تعویق اجرای استانداردهای سوخت به مدت پنج سال، در عمل، تولید و توزیع سوخت، به‌ویژه بنزین مرگبار و غیراستاندارد را تا سال ۱۴۰۷ ادامه دهد.

در تاریخ ۲۴ دی ماه (۱۴ ژانویه)، سایت دیده‌بان ایران متن دو نامه از وزارت نفت را منتشر کرد که نشانگر دستور وزارتخانه برای تعویق اجرای استاندارد‌های تولید سوخت، از جمله بنزین، تا سال ۱۴۰۷ میلادی، به مدت پنج سال آینده است.

در نامه اول که با تاریخ ۱۶ بهمن ۱۴۰۱ منتشر شده، وزارت نفت از دولت خواسته است تا با تعویق طرح کهاب، به منظور کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین، موافقت نماید.

در نامه دوم با تاریخ ۲۰ خرداد ۱۴۰۲، که به نسبت نامه اول مهم‌تر و صریح‌تر است، وزارت نفت از دولت خواسته است که با تعویق پنج ساله، در اجرای استانداردهای سوخت موافقت نماید، و اجرای این طرح را تا سال ۱۴۰۷ به تعویق بیاندازد.

گزارشی از سایت خبری دیده‌بان ایران نشان می‌دهد که درخواست وزارت نفت برای اجرای دستورالعمل‌های استاندارد در تولید سوخت، به‌ویژه بنزین، توسط دولت مورد تأیید قرار نگرفته است. اطلاعات مشخصی در خصوص زمان مشخصی برای اجرای این استانداردها اعلام نشده است. اعضای دولت ابراهیم رئیسی، از جمله مسئولان وزارت نفت، تاکنون توضیحی درباره زمان تعیین شده برای اجرای استانداردهای تولید سوخت، به‌ویژه بنزین، ارائه نداده‌اند.

در گذشته، با تشدید آلودگی در کلانشهرها و شهرهای مختلف ایران، گزارش‌های متعددی منتشر شده است که به اقدامات شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران در عرضه بنزین، که به عنوان مرگبار و غیراستاندارد توصیف شده است، اشاره دارند.

شدت آلودگی هوا به گونه‌ای گسترده است که این مشکل، علاوه بر پایتخت و شهرهای بزرگ، به شهرهای کوچک در استان‌های مختلف ایران نیز گسترش یافته است.

در مصاحبه با خانه ملت، محسن پیرهادی، رئیس فراکسیون مدیریت شهری مجلس یازدهم، در تاریخ ۲۲ آذر سال جاری، اخبار نگران‌کننده‌ای از افزایش نزدیک به ۹۰ درصدی مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا را اعلام کرد.

پیرهادی گفت آنچه در بررسی آسیب‌های استمرار هوای ناسالم کلانشهرهای کشور ناراحت‌کننده است، مقایسه آمار مرگ‌ومیر ناشی از این معضل طی سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰ است. این تعداد از ۱۱ هزار نفر در سال ۹۹ به بیش از ۲۰ هزار تن در سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است.

گزارش‌های متعدد اعلام کرده‌اند که شمار قربانیان سالانه آلودگی هوا در ایران نزدیک به ۴۶ هزار نفر است، که معادل دست‌کم ۱۰ درصد از مرگ‌های سالانه در این کشور را تشکیل می‌دهد. بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، در تاریخ هفتم آذر امسال درباره شمار مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا در ایران اظهار نمود که آمار مرگ سالانه به دلیل آلودگی هوا، حدود ۲۶ هزار نفر در کل کشور، و در شهر تهران هفت هزار نفر ثبت شده است.

در حالی که بخش اعظم از این موارد فوتی ناشی از تأثیرات مهلک تولید و توزیع سوخت‌های غیراستاندارد است، این امر منجر به افزایش شدت آلودگی هوا در مناطق گوناگون ایران می‌شود.

داریوش گل‌علیزاده، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌ زیست، در تاریخ هفتم دی ۱۴۰۱، اشاره کرد که عرضه سوخت و بنزین غیراستاندارد به عنوان یکی از دلایل اصلی تشدید آلودگی هوا در مناطق مختلف ایران می‌باشد. او بیان کرد منابع انتشار آلودگی در سال‌های اخیر نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه افزایش یافته است.

سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌ زیست با تاکید بر ادامه تولید سوخت استاندارد در کشور گفت فقط ۳۸ درصد بنزین تولیدی در کشور منطبق بر استانداردهای یورو ۴ و ۵ است.

گل‌علیزاده اظهار کرد در تهران روزانه ۱۶ میلیون لیتر بنزین و در کشور ۱۰۳ میلیون لیتر بنزین و گازوئیل مصرف می‌شود. او افزود که انتشار آلاینده‌های ناشی از مصرف این سوخت، باعث بروز اثرات تجمعی در هوا می‌شود.

به گفته این مقام سازمان حفاظت محیط زیست، تولید و عرضه سوخت غیراستاندارد به شدت ادامه دارد. این موضوع در حالی رخ می‌دهد که مصرف سوخت در نیروگاه‌ها، صنعت، خودروها، موتورخانه‌ها، و سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی، به همراه عدم نوسازی و توسعه حمل‌ونقل عمومی، عدم ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر، و تردد میلیون‌ها خودرو فرسوده و موتورسیکلت، باعث تجمع آلاینده‌ها می‌شود. این اثرات تجمعی بیش از ظرفیت تهویه هوا می باشد و حتی وزش باد نیز قادر به تخلیه آلودگی نمی‌باشد.

جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌و‌نقل شورای شهر تهران، در بهمن ماه سال گذشته اعلام کرد که تنها ۳۸ درصد از بنزین موجود در بازار استاندارد است و مابقی از تولیدات خارج از استاندارد تشکیل شده است.

ابعاد تولید و عرضه سوخت، به ویژه بنزین غیراستاندارد، در ایران به حدی گسترده است که مالک شریعتی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، در تاریخ ۷ آذر ۱۴۰۱ در یک برنامه تلویزیونی تصریح کرد که وزارت نفت به منظور تأمین تقاضای بالا، بنزین با کیفیت پایین در کشور توزیع می‌کند.

وی همچنین تایید کرد که توزیع بنزین برگشت‌خورده توسط طالبان در شهرهای مختلف ایران انجام شده است و اظهار داشت که بنزینی که به دلیل کیفیت پایین توسط طالبان افغانستان پس فرستاده شده نیز در برخی از شهرها توزیع می‌شود.

مالک شریعتی، در توجیه اقدامات دولت و وزارت نفت در توزیع بنزین آلوده، اعلام کرد این بنزین متعلق به شرکت‌های خصوصی است و اطلاعات مرتبط با نقاط توزیع آن در کشور قابل رصد نیست. تنها مقامات وزارت نفت از شهرهایی که میزبان توزیع این بنزین هستند، آگاهی دارند.

علاوه بر تولید و توزیع سوخت و بنزین غیراستاندارد، اقدام دولت در استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها نیز به تشدید آلودگی هوا و افزایش شمار مرگ‌های ناشی از این مشکلات در ایران کمک کرده است.

در تاریخ ۲۲ آذر، علی سلاجقه، سرپرست سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد که مازوت‌سوزی در هیچ یک از پالایشگاه‌های نزدیک به کلانشهرها و مناطق با جمعیت چندان انجام نمی‌شود و این عمل در نیروگاه‌هایی صورت می‌گیرد که دور از نقاط پرجمعیت قرار دارند.

در این رابطه، مهدی پیرهادی، عضو و رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران و همچنین برادر محسن پیرهادی، رئیس فراکسیون مدیریت شهری مجلس، در همان روز اطلاعات مربوط به ۱۴ نیروگاه را منتشر کرد و اعلام کرد که در این نیروگاه‌ها از مازوت سوخت استفاده می‌شود. به گفته مهدی پیرهادی، این نیروگاه‌ها شامل نیروگاه‌های ایرانشهر، منتظر قائم، رجایی، رامین، کرمان، منتظری، سهند، تبریز، زرند، بندرعباس، طوس، مفتح، و شازند هستند. این اظهارات نشان دهنده وقوع مازوت‌سوزی در این نیروگاه‌ها در طول سال گذشته می‌باشد.

به گفته تعداد ی از نمایندگان مجلس، مقامات دولت و دستگاه قضایی جمهوری اسلامی به نظر نمی‌رسد تاکنون به پرونده‌های مرتبط با آلودگی هوا رسیدگی کرده باشند. این اظهارات در حالی‌که تخلفات و ترک‌فعل‌های مرتبط در اجرای قانون هوای پاک به دستگاه‌های اجرایی ارجاع شده و حتی پرونده‌های این تخلفات از سوی مجلس به دستگاه قضایی ارسال شده، نشان‌دهنده عدم پیگیری جدی از سوی مقامات اجرایی و قضایی به این مسائل است.

نامه‌ای که اخیراً از سوی وزارت نفت افشا شده و تصمیم به تعویق اجرای استانداردهای تولید سوخت و بنزین تا پنج سال آینده را نشان می‌دهد، در مقابل افزایش مداوم تعداد مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا، نشانگر نداشتن هیچ اقدام عملی از سوی مقامات و دستگاه‌های حاکمیتی در ایران برای کاهش آلودگی هوا در دستورکار ندارد.