این رابطه به جلوگیری از آتش سوزی گسترده در منطقه کمک کرده است

روابط جمهوری اسلامی و عربستان سوپاپ ایمنی غیر محتمل در خاورمیانه است

یک سال از اعلام غیرمنتظره در پکن در مورد از سرگیری روابط دیپلماتیک عربستان سعودی و جمهوری اسلامی پس از هفت سال قطع ارتباط می گذرد. این اقدام عملگرایانه بیشتر برای کاهش تنش بین دو دشمن مؤثر بود، اما موارد کمی حل نشده است و نزدیکی همچنان محدود است.

با این حال، در برابر شوک جنگ غزه، یکی از فاجعه‌بارترین رویدادها در تاریخ اخیر خاورمیانه، مقاومت کرده است در واقع، سوپاپ ایمنی تصادفی اما ضروری است که در حال حاضر منطقه را از آتش سوزی گسترده‌تر در امان نگه داشته است. این رابطه همچنین برای ایالات متحده مفید بوده است، به عنوان یک کانال ارتباطی اضافی در یک منطقه در لبه و یک حائل در جایی که اغلب مثلث پیچیده بین واشنگتن، ریاض و تهران است.

هفته گذشته، تایمز فاش کرد که ایالات متحده در ماه ژانویه مذاکرات محرمانه ای را در عمان با جمهوری اسلامی انجام داده است تا تهران را متقاعد کند که حملات حوثی ها به کشتی ها در دریای سرخ را مهار کند. مذاکرات محرمانه بین آمریکا و جمهوری اسلامی در گذشته گهگاه اتفاق افتاده است، به ویژه در جریان ماجرای ایران-کنترا در دهه ۱۹۸۰ و اخیراً مذاکراتی که منجر به توافق هسته ای ۲۰۱۵ شد. سعودی ها در آن زمان از اینکه در تاریکی رها شده بودند خشمگین بودند. در حالی که مذاکرات کاهش تنش به همان سطح اهمیت مذاکرات هسته ای نمی رسد، احتمال ناراحتی همچنان وجود دارد. به جز در این مورد، یکی از مقامات ارشد منطقه گفت، ریاض نه تنها از سوی واشنگتن بلکه از سوی تهران نیز مطلع شده است.

در ساعات و روزهای پس از حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر، هنوز چیزهای زیادی در مورد روند برنامه‌ریزی، سطح مشارکت تهران و اینکه آیا نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی در شرف پیوستن به این جنگ هستند نامشخص بود. ریاض نگران بود که ممکن است دوباره به هدف تبدیل شود. اسرائیل در حال برنامه ریزی برای حمله پیشگیرانه علیه حزب الله لبنان بود.

تا ۱۱ اکتبر، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور جمهوری اسلامی با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی تماس تلفنی برقرار کرده بود که اولین تماس بین آنها و اولین گفتگو در این سطح بین دو کشور از قبل از فروپاشی روابط در سال ۲۰۱۶ بود. یک هفته بعد، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی برای شرکت در نشست سازمان همکاری اسلامی به جده سفر کرد. پیام تهران کم بیان اما واضح بود ما جنگ نمی خواهیم. در غیاب این کانال، خطر نادرست خواندن نیات بازیگران مختلف در منطقه قابل توجه بود.

از آن زمان تاکنون، جمهوری اسلامی و عربستان سعودی جلسات و دیدارهای زیادی داشته اند. این امر تهران را از استقرار آرام دوستانش با اسلحه با طولانی شدن جنگ غزه بازنداشت ابتدا حزب الله در لبنان، سپس شبه نظامیان شیعه در عراق و سوریه و البته حوثی ها، ظاهراً در حمایت از حماس و فلسطینی ها. اما دو جنگ به موازات هم در خاورمیانه جریان دارد. آنها در عناوین اخبار غیرقابل تشخیص به نظر می رسند، اما در واقع از هم جدا هستند کمپین نظامی اسرائیل در غزه و جنگ آرام آرامی که جمهوری اسلامی توسط نیابتی علیه ایالات متحده به راه انداخته است.

استفاده جمهوری اسلامی از نیروهای نیابتی، که اولین خط دفاعی را دور از مرزهای ایران فراهم می‌کنند، هنری است که در چهار دهه گذشته به کمال رسانده است، اما به نظر می‌رسد در ماه‌های اخیر به مرزهای خود رسیده است. جمهوری اسلامی مشتاق حفظ دارایی کلیدی خود در منطقه، حزب‌الله است، بنابراین حزب‌الله در حالی که اسرائیل برد و شدت حملات موشکی خود را افزایش می‌دهد و برخی از قابلیت‌های این گروه را در امتداد مرزها و بیشتر در داخل کشور کاهش می‌دهد، خویشتن‌داری شگفت‌انگیز از خود نشان داده است. تخریب زیرساخت های غیرنظامی در جنوب لبنان گسترده بوده است. رویکرد حزب الله باعث ایجاد ناراحتی در پایگاه پشتیبانی این گروه شده است.

در عراق و سوریه، شبه نظامیان شیعه ۱۷۰ بار در طول چهار ماه به نیروهای آمریکایی حمله کردند. سپس در ۲ فوریه، ایالات متحده با چندین حمله موشکی تلافی کرد. جمهوری اسلامی بی سر و صدا از نمایندگان خود خواست که ترمز کنند. تهران نیز فاصله خود را با حماس حفظ کرده است. این باعث می‌شود حوثی‌ها و البته برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی سپر نهایی آن‌ها باقی بماند.

اما این یکی از آزمایش‌ترین دوره‌ها برای تهران باقی می‌ماند، زیرا خطر از دست دادن دستاوردهای منطقه‌ای قابل توجهی را که از زمان آغاز جنگ در عراق در سال ۲۰۰۳ به دست آورده است، را تهدید می‌کند. که در آن، عربستان سعودی، شریک جدید خود در برقراری روابط، برای عادی سازی روابط با اسرائیل تحت شرایط خاص، از جمله به رسمیت شناختن کشور فلسطین، باز است.

در میان هشدارها درباره قحطی در غزه، چنین سناریویی دور از دسترس به نظر می رسد، اما با این وجود، این سناریویی است که واشنگتن به دنبال آن است. جمهوری اسلامی در نهایت باید بین برهم زدن علنی آن و مواجهه با عواقب ناگوار، یا موافقت میان برد برای تضمین بقای رژیم، یکی را انتخاب کند.