فشارهای اقتصادی و سیاسی در داخل و ترس از احتمال وقوع جنگ باعث افزایش تعداد خروج از کشور شده است

تایمز: مردم ایران امیدی به آینده ندارند؛ موج جدید مهاجرت ایرانیان

نگار و امیر موزیسین های ایرانی با بزرگترین معضل زندگی مشترک یک دهه‌ای خود مواجه هستند، اینکه آیا در مقابل فشارهای سیاسی و اقتصادی سر فرود بیاورند و کشور خود را پس از گرفتن ویزای اقامت کانادا ترک کنند یا نه.

نگار، ۳۵ ساله، یک نوازنده حرفه ای ویولن و معلم موسیقی، که به شرط عدم استفاده از نام کامل خود صحبت کرد، گفت: هیچ امیدی به آینده و هیچ اعتمادی به دولتی که نتوانسته است برای مردم کاری انجام دهد، ندارد. تورم سرسام‌آور غیرقابل تحمل است. دانش‌آموزان ما توان پرداخت هزینه‌های تحصیل را ندارند و ما نمی‌توانیم فضاهای اجرا را اجاره کنیم.

نگار و شوهر ۳۸ ساله‌اش تنها کسانی نیستند که به فکر مهاجرت هستند. دیده‌بان مهاجرت ایران (IMO) با اشاره به افزایش شدید درخواست‌های ایرانیان برای پناهندگی، کار و ویزای دانشجویی در خارج از کشور در سال‌های اخیر، گفته است که ایران در حال گذراندن مرحله «مهاجرت دسته‌جمعی کنترل‌نشده» است.

طبق داده های سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)، این کشور بین سال های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ سریع ترین رشد جهان را در نرخ مهاجرت به کشورهای ثروتمند OECD تجربه کرد. اعداد از حدود ۴۸۰۰۰ در سال ۲۰۲۰  با افزایش ۱۴۱ درصدی به ۱۱۵۰۰۰ در سال بعد افزایش یافت.  

بر اساس تجزیه و تحلیل (IMO) از داده‌های کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، آژانس پناهندگان سازمان ملل، تعداد درخواست‌های جدید پناهندگی ایرانیان در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال قبل ۴۴ درصد افزایش یافته است.

این در حالیست که بر اساس گزارش (IMO)، تعداد ایرانیان شاغل در خارج از کشور برای هشت سال متوالی افزایش یافته و از ۴۹۰۰۰ نفر در سال ۲۰۱۳ به ۷۰۰۰۰ نفر در سال ۲۰۲۱ رسیده است.

به گفته تحلیلگران، نیروهای محرک اقتصادی و سیاسی هستند. نرخ تورم ایران در چهار سال گذشته بالای ۴۰ درصد بوده زیرا اقتصاد از مجازات تحریم‌های تحت رهبری آمریکا بر سر سیاست‌ حمایت از تروریسم و برنامه هسته‌ای تهران ضربه خورده است.

در همین حال عوامل داخلی و خارجی دیگری نیز وجود دارند: در داخل ایران، جمهوری اسلامی در واکنش به اعتراضات گسترده ای که پس از کشته شدن مهسا امینی در سال گذشته رخ داد، سرکوب شدیدی را علیه مخالفان انجام داده‌اند؛ و در خارج از کشور، ادامه درگیری های ژئوپلیتیکی بین تهران و رقبای آن و ترس از اینکه ایران که از گروه‌های ضد اسرائیلی و ضد آمریکایی در منطقه حمایت می‌کند ممکن است در صورت تشدید جنگ در غزه پای ایران به یک درگیری گسترده‌تر کشیده شود.

نگار گفت: جنگ غزه خیلی دور از ما نیست.

مهاجران ایرانی به طور سنتی به سمت آمریکا، استرالیا، کانادا و اروپا رفته‌اند، اما توسعه مستمر در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس مانند امارات، قطر و عمان، مهاجرت را برای کسانی که جویای کار هستند جذاب کرده است و به گفته (IMO)، ترکیه نیز در سال های اخیر به یک مقصد مطلوب تبدیل شده است.

کسانی که ایران را ترک می کنند شامل ورزشکاران حرفه ای، هنرمندان، کارگران ماهر و تکنسین ها، نخبگان مرفه و همچنین تعداد زیادی از ایرانیان فقیرتر هستند که اغلب برای رسیدن به کشورهای غربی سفرهای خطرناکی را انجام می دهند.

بین آغاز سال ۲۰۱۸ تا مارس ۲۰۲۳، اتباع ایرانی بزرگترین گروهی را تشکیل دادند که پس از عبور از کانال مانش از سرزمین اصلی اروپا در قایق های کوچکی که توسط قاچاقچیان انسان اداره می شد، به بریتانیا رسیدند. بر اساس گزارش رصدخانه مهاجرت دانشگاه آکسفورد، ۱۸۰۰۰ نفر از این گذرگاه عبور کردند که ۲۱ درصد از کل است.

مهاجرت در میان کارکنان بهداشتی باعث نگرانی خاصی شده است. محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار در تهران گفت: تعداد پرستارانی که سالانه از کشور خارج می شوند به ۳۰۰۰ نفر رسیده که اکنون این بخش کمتر از ۱۰۰۰۰۰ نفر است.

او در اوایل این ماه گفت: آنها به کشورهایی مانند آلمان نقل مکان می کنند که در آنجا به راحتی می توانند به جای ۲۰۰ یورو در اینجا، ۲۵۰۰ یورو در ماه درآمد کسب کنند.

 به گفته حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس جمهوری اسلامی، طی دو سال گذشته، تقریباً ۱۰ هزار پزشک برای دریافت گواهینامه‌های معتبر مورد نیاز کشورهای مقصد از پزشکان خارجی درخواست داده‌اند.

 مهسا، ۵۲ ساله، دندانپزشکی با دو دهه تجربه، که نمی‌خواست نام کامل او استفاده نشود، تلاش می‌کند به استرالیا، کانادا، فرانسه یا ترکیه نقل مکان کند تا به دخترش، یک پزشک، آینده امیدوارکننده‌تری بدهد. 

او گفت: در سن خودم، شاید نتوانم در کشور دیگری دندانپزشکی کنم، اما می دانم که دختر ۲۶ ساله ام درآمد و آینده قابل توجهی در اینجا نخواهد داشت. من همچنین نگران احتمال جنگ هستم. ما قبلاً جنگ را پشت سر گذاشته‌ایم و می‌دانیم که چه معنایی دارد.

صنعت فناوری نیز مهاجرتی را تجربه کرده است. یکی از مشاوران وزیر اقتصاد در سپتامبر گذشته گفت که ۵۰ درصد استارت‌آپ‌های فناوری ایران برای راه‌اندازی در خارج از کشور درخواست داده‌اند.

بهرام صلواتی، رئیس آیمو، گفت: طی سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲، ۲۰۰۰ روادید استارت‌آپ برای کارآفرینان ایرانی در کانادا و انگلیس صادر شده است.

نیما نامداری، تحلیلگر اقتصاد دیجیتال به تایمز گفت: تعدادی از متخصصان صنعت فناوری بر این باورند که ایران به دلیل چشم‌انداز اقتصادی ناپایدار، محیط پرریسکی برای یک استارت‌آپ است. دیگران می‌خواهند در سطح پیشرفته دانش باقی بمانند، اما به دلیل توسعه نیافتگی فناوری و تحریم‌ها در اینجا عقب‌ماندگی ایجاد شده است.

نتیجه این است که، صرف نظر از انگیزه‌هایشان، همه آنها آنجا را ترک می‌کنند. و این اکوسیستم استارت آپی ایران را تخلیه می کند.

مقامات این نگرانی ها را کم اهمیت جلوه داده اند. روح‌الله دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی رئیس‌جمهور ایران در این ماه گفت که داده‌های مهاجرت اصلا نگران‌کننده نیست. رئیس جمهور ابراهیم رئیسی اخیراً استدلال کرد که مهاجرت توسط پزشکان روندی است که می تواند معکوس شود و این اطمینان را داد که شغل های شایسته در انتظار کسانی است که بازگشته اند.

با این حال، (IMO) در گزارش سال ۲۰۲۱ خود در مورد چشم انداز مهاجرت ایران گفت که سیاست های دولت برای مدیریت مهاجرت و تشویق به بازگشت مهاجران گیج کننده است.

بسیاری از کسانی که پشت سر مانده اند احساس می کنند که گزینه کمی جز پیوستن به مهاجرت خواهند داشت. نگار گفت که از زمان اعتراضات سال گذشته، بسیاری از جامعه هنری از رویدادهای فرهنگی پیشرو دولتی، مانند جشنواره سالانه موسیقی فجر اجتناب کرده و ترجیح دادند در خارج از کشور اجرا کنند.

به‌عنوان نوازندگان مستقل، این برای ما چاره‌ای جز بستن چمدان‌هایمان باقی نمی‌گذارد. 

تایمز: مردم ایران امیدی به آینده ندارند؛ موج جدید مهاجرت ایرانیان