اقتصاد جمهوری اسلامی در آستانه فروپاشی به سبک شوروی

اقتصاد جمهوری اسلامی در آستانه فروپاشی

جمهوری اسلامی در به تعویق انداختن یک بحران، هرگونه تلاش برای درمان را نیز به تعویق می اندازد.

علی خامنه‌ای در دیدار با فرماندهان ارشد سپاه از آنها خواست که در برابر چالش‌های جاری، ثابت قدم و هوشیار باشند. کسانی که این برنامه را تماشا می‌کردند، رهبر رژیمی را دیدند که خسته و درمانده بود و آنچنان که در ۳۴ سال گذشته شور و اشتیاق داشت و جولان می‌داد، نبود.

از شهریور ۱۴۰۱ تا کنون و در آستانه سالگرد قتل مهسا امینی که اعتراضات و اعتصابات سراسری در ایران را در پی داشت، نارضایتی‌های سیاسی و اقتصادی در کشور به دلایل بیشمار و افسار گسیخته افزایش یافته و در واقع رژیم ایران را در تمام بخش‌ها فلج کرده است.

با شعله‌ور شدن مجدد اعتراضات در سالگرد قتل مهسا امینی، خامنه‌ای آشکارا فکر می‌کرد که محکم کردن ستون فقرات کسانی که وظیفه حفظ نظام را دارند مفید است. با این حال، سپاه که مدت‌ها به عنوان نیروی محافظ انقلاب شناخته می‌شد، مانند گذشته از سرنوشت خود راضی نیست.

از ابتدای انقلاب ۵۷ تا کنون اعضای سپاه پاسداران با محافظت از رژیم، بی چون و چرا سرمایه‌های ملی ایران را به غارت می‌بردند و منتفع می‌شدند، اما از سال گذشته این مزیتها زیر سئوال رفته و علاوه بر این، با وجود یک رهبر بیمار که هر روز ممکن است آخرین روز زندگی‌اش باشد، بسیاری از فرماندهان در حال مانور برای تدارک جانشینی او آماده می‌شوند.

اعضای سپاه به دو دلیل دیگر ناامید شده‌اند که هر دو نشان‌دهنده کسالت طولانی‌مدت رژیم است.

اولین مورد اینکه بسیاری از جوانانی که سال گذشته تظاهرات کردند، فرزندان خودشان بودند که به وضوح به ایدئولوژی رژیم اعتقادی ندارند، مشکل دوم و مسلماً اساسی‌تر، نزول طولانی‌مدت اقتصاد است که نارضایتی‌های سیاسی در حال طغیان را هماهنگ تر نشان می‌دهد.

افشاهای اطلاعاتی از فرماندهان سپاه نشان می‌دهد که سرمایه‌های مالی که به معنای واقعی کلمه سیستم سیاسی را تحت تأثیر قرار داده رو به کاهش است و افسران و ماموران پایین‌تر به دنبال راه‌های درآمدی جایگزین از جمله فروش اسرار نظام هستند.

 چرا این اتفاق در کشوری مانند ایران که از نظر منابع معدنی غنی است رخ می دهد و چرا اغلب در معرض تحریم قرار می گیرد؟ چون سپاه و به طور مشخص فرماندهان ارشد این بازوی سرکوب که در حلقه افراد نزدیک به خامنه‌ای هستند از آن مستقیما سود می‌برند و هر کدام در بخشی مافیایی ساخته‌اند که این باعث نارضایتی در میان سایر پرسنل رده پایین تر این نیرو شده است.

ایران یک کشور فقیر نیست، اما به شدت فاسد است. در نتیجه، همانطور که هر کسی که تلاش کرده در کشور کار کند به شما خواهد گفت، بزرگترین تحریم ها بر اقتصاد ایران عملا توسط خود سیستم اعمال می شود.

شاه فقید ایران، محمدرضا شاه پهلوی نگران این بود که ایران در آینده نتواند به نفت به عنوان منبع درآمد تکیه کند، به همین دلیل سالها تلاش کرد تا کشور با برنامه ریزی اصولی در تولید و توسعه به عنوان یک پایگاه صنعتی در جهان شناخته و برجسته شود.

وضعیت اقتصاد ایران در ابتدای دهه پنجاه در فاصله ده ساله ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۲ در دوره برنامه‌های عمرانی سوم و چهارم با نرخ رشد ۱۱٫۵٪ میانگین سالانه و نرخ تورم تک‌رقمی ۲٫۶٪ میانگین سالانه، دارای یکی از بیشترین رشدها در میان کشورهای در حال توسعه بود.

اقتصاد ایران در دوره حکومت سلسله پهلوی پیشرفت‌های شایان توجهی داشت.

اما جمهوری اسلامی ایدئولوژی خود را حاکم نمود و رتبه بسیار ضعیفی در تمام بخش‌ها کسب کرد. حاصل جمهوری اسلامی یک دایره نامطلوب از نوسانات سیاسی و بحران اقتصادی شد که توسط افزایش دوره‌ای در فروش نفت تداوم یافت که صرفاً به پنهان کردن مشکل ساختاری و به تعویق انداختن هرگونه راه حل کمک کرد.

جمهوری اسلامی به کشور استخراجی مطلق تبدیل شده است. بی ثباتی انباشت سرمایه، مقامات را تشویق می کند در صورت امکان پول را به خارج از کشور منتقل کنند. (تضعیف ریال و دامن زدن به تورم)

شفافیت، مسئولیت‌پذیری و حاکمیت قانون، ویژگی‌های بارز اقتصاد مدرن مبتنی بر سرمایه‌گذاری، مفاهیمی بیگانه در سیستمی هستند که نوسانات شرط لازم بقای فردی است.

با ادامه جمهوری اسلامی در ایران هم بحران اقتصادی ادامه دارد و هم منابع و سرمایه‌های ایران به غارت برده می‌شوند.

اصلاحات ساختاری اقتصادی مستلزم سطحی از اعتماد به رژیم است که حتی در میان رده‌های بالاتر وجود ندارد. تلاش‌های متواضعانه برای افزایش قیمت بنزین، با مدیریت ضعیف، تنها منجر به خشم بیشتر در خیابان‌ها با صف‌های طولانی در پمپ بنزین‌ها شده است.

سازمان برنامه و بودجه در گزارشی که منتشر کرد اظهار داشته که اگر اصلاحات جدی، صورت نگیرد دولت طی دو سال آینده با ورشکستگی مواجه خواهد شد. یکی از مقامات حتی تا آنجا پیش رفت که پیشنهاد کرد ممکن است برخی از جزایر را برای جلوگیری از بحران صندوق های بازنشستگی بفروشند.

فقدان سرمایه‌گذاری زیرساختی در طول دهه‌ها به این معناست که کشوری که بر روی اقیانوس نفت و گاز نشسته و کشوری که در خاورمیانه دارای منابع آبی کافی می باشد، نمی‌تواند گاز یا آب را حتی به بخش‌های کلیدی کشور برساند و با مشکل مواجه شده است. بحران زیست محیطی با پایین آمدن سطح آبهای زیززمینی رو به افزایش بوده و به مشکلات دامن زده است.

از آنجایی که جمعیت از سال ۱۹۷۹ بیش از دو برابر شده، تورم رسماً ۴۶،۷ درصد (اگرچه اکثراً معتقدند که بیشتر ) و ریال بیش از نیمی از ارزش خود را در دو سال گذشته از دست داده، تعجب آور نیست که فرار مغزها نیز ادامه داشته باشد.

همچنین لغو تحریم‌های نفتی توسط دولت بایدن نیز به نجات و بقای جمهوری اسلامی کمک نمی‌کند و در واقع بحران فروپاشی کامل را به تعویق می‌اندازد که هرچه این به تعویق بیفتد، ناخوشایندتر می شود. 

جمهوری اسلامی با معضل «شوروی» خودش مواجه شده و عواقب آن برای سران رژیم مشابه است.

 محمدرضا شاه  محمدرضا شاه محمدرضا شاه فروپاشی اقتصادی  فروپاشی اقتصادی  فروپاشی اقتصادی  فروپاشی اقتصادی  فروپاشی اقتصادی