مقامات جمهوری اسلامی و حزب الله به برنامه ریزی حمله به اسرائیل کمک کردند

حمله حماس به اسرائیل و بررسی جدیدی از روابط این گروه با ایران

در حمله حماس به اسرائیل، ایالات متحده و متحدانش مدرکی برای ارتباط مستقیم تهران پیدا نکرده‌اند. در حین بررسی مجدد روابط فعلی بین گروه مسلح فلسطینی و جمهوری اسلامی، پرسش‌هایی مطرح شد که آیا این گروه که در غزه مستقر است، قادر بود به تنهایی عملیات پیچیده و ویرانگری که انجام داده را انجام دهد یا خیر؟

جمهوری اسلامی با تاریخ طولانی خود در زمینه آموزش و تسلیح گروه‌های شبه نظامی نیروهای نیابتی در منطقه، از جمله غزه تا لبنان، عراق و سوریه، آشنا است. این کشور حمایت نظامی از حماس را به عمل آورده و به آن کمک کرده تا یک سامانه موشکی و راکتی داخلی را طراحی و تولید کند که با قابلیت‌ها و منابع موجود در غزه سازگاری داشته باشد.

یک نوار ساحلی پرجمعیت و فقیرانه در طی ۱۶ سال گذشته تحت محاصره اسرائیل و مصر قرار گرفته است. در طول یک سال اخیر، نشانه‌هایی از آماده شدن جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتی آن برای پیشرفت به سمت یک رویکرد تهاجمی تر در قبال اسرائیل مشاهده شده است.

اسماعیل قاآنی که به عنوان رئیس نیروی قدس، مسئولیت نظارت بر شبکه شبه‌نظامیان نیابتی جمهوری اسلامی را بر عهده دارد در گذشته به‌طور مکرر به لبنان سفر کرده و در جلسات مخفیانه با رهبران حماس و حزب‌الله دیدار کرده است.

با توجه به اظهارات عمومی تحلیلگران ایرانی و پنج نفر از افراد آشنا با فعالیت‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در طول یک سال گذشته، اسماعیل قاآنی در تلاش بوده تا هماهنگی و یکپارچه سازی همه نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی را به عهده بگیرد.

در ماه مارس، حسن نصرالله در یک نشست آنلاین به مدت یک ساعت با گروهی از استراتژیست‌های نخبه که اعضای شبکه شبه‌نظامیان مورد حمایت جمهوری اسلامی بودند، دیدار کرد. در این دیدار او به آنها توصیه کرد که برای مقابله با اسرائیل با تمرکز بر گسترش و بهره‌برداری از تاکتیک‌ها و راهبردهای مختلف از جمله اقدامات تهاجمی زمینی آماده شوند.

به گفته دو شرکت کننده از جمهوری اسلامی و سوریه در جلسه، دوره جدیدی در حال برگزاری است.

شرکت کنندگان، به شرط حفظ ناشناسی درباره جلسه صحبت کردند، زیرا مجاز به بحث عمومی درباره آن نبودند. گزارش‌های متناقضی وجود دارد که آیا این فعالیت‌ها به طور خاص باعث حمله حماس به اسرائیل و کشته شدن ۱۲۰۰ اسرائیلی و تهدید امنیت این کشور شده است.

بعضی از افراد آشنا با این عملیات اظهار کرده‌اند که یک حلقه فشرده از رهبران جمهوری اسلامی، حزب‌الله و حماس در برنامه‌ریزی حمله‌ای که بیش از یک سال پیش آغاز شده بود، نقش مهمی داشتند. آنها شبه‌نظامیان را آموزش داده و دانش پیشرفته‌ای در این زمینه داشته‌اند.

این گزارش بر پایه مصاحبه با سه نفر از افراد ایرانی مرتبط با سپاه پاسداران، یک نفر ایرانی مرتبط با رهبری ارشد و یک نفر سوری مرتبط با حزب الله تهیه شده است.

بعضی افراد دیگر معتقدند که ایران در این موضوع دخالت داشته، اما این دخالت به اندازه‌ای عمیق نبوده است.

علی برکه، یکی از مقامات ارشد حماس مستقر در بیروت گفت: این اجرا همه حماس بود، اما ما کمک و حمایت جمهوری اسلامی را انکار نمی کنیم.

علی خامنه‌ای به طور علنی نقش جمهوری اسلامی در این موضوع را رد کرده است؛ حتی در حالی که خود و سایر رهبران رژیم این حمله را تحسین کرده‌اند.

خامنه‌ای در سخنرانی تلویزیونی اولین بار پس از این حمله گفت: ما پیشانی و بازوهای طراحان مدبر و باهوش را می بوسیم و آنها را تحسین می‌کنیم. آنهایی که می‌گویند این حماسه کار غیرفلسطینیان است، در ارزیابی خود اشتباه کرده‌اند.

به گفته ایالات متحده، اسرائیل و متحدان منطقه‌ای کلیدی، هنوز شواهد اولیه‌ای برای نشان دادن دخالت مستقیم جمهوری اسلامی در طراحی حمله را پیدا نکرده‌اند. بر اساس گزارش چندین مقام آمریکایی، از جمله افرادی که به طور معمول با عملیات نیروی قدس آشنا هستند، اطلاعات متعددی توسط ایالات متحده جمع آوری شده که نشان می‌دهد رهبران کلیدی رژیم نیز از این حمله غافلگیر شده‌اند.

اسرائیل نیز بر اساس آنچه که می‌داند، بررسی‌هایی انجام داده است. سخنگوی ارتش اسرائیل، نیر دینار اعلام کرد «ما به تاکید مبنی بر اینکه آیا جمهوری اسلامی این حمله وحشتناک را آغاز کرده یا به طور مستقیم در آن دخالت داشته یا به آن کمک کرده، اطلاعاتی در اختیار نداریم.»

از جهت دیگر، باید به سادگی قابل فهم باشد که آنانی که در تهران حضور داشتند، صبح روز شنبه از خواب بیدار شدند و با شنیدن خبر اتفاقاتی که رخ داده، تعجب کردند. ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد تا تمام جزئیاتی که در طراحی این حمله صورت گرفت و چرا عملیات اطلاعاتی پیشرفته اسرائیل آن را از دست داد، به طور کامل بیان شود.

بسیاری از گروه‌ها انگیزه‌هایی برای منتشر کردن اطلاعات نادرست یا تأکید بر جنبه‌های مختلف روایت دارند. برخی از آن‌ها ممکن است تمایل داشته باشند تا جنگ را گسترش دهند، زیرا دیگران به دنبال محدود کردن آن هستند. ما به طور آشکار نمی‌دانیم که پشت صحنه چه اتفاقی رخ داده است.

افشون استوار، کارشناس ارتش و نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی و دانشیار دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی، بیان کرد: این اطلاعات محرمانه و ممتازی هستند که قرار بود به طور مخفیانه نگه داشته شوند.

او افزود که می‌توان در نظر گرفت که جمهوری اسلامی و لبنان نمی‌خواستند از این حمله به طور غافلگیرانه مطلع شوند.

به گفته مقامات دفاعی اسرائیل، افراد مسلح حماس که توسط اسرائیل دستگیر و بازجویی شده بودند، گفتند که برای آخرین عملیات یک سال آموزش دیده اند.

ابوعبیده، سخنگوی حماس در نوار غزه، در یک سخنرانی تلویزیونی گفت که این گروه یک گردان ۳۰۰۰ نفری را برای این حمله سازماندهی کرده و ۱۵۰۰ جنگجوی دیگر نیز دارد. روز سه شنبه، اسرائیل اعلام کرد که نزدیک به ۱۶۰۰ نفر از این مهاجمان را کشته است.

برکه، یکی از مقامات تروریستهای حماس در بیروت، در مصاحبه‌ای گفت که برنامه‌های حمله به قدری محکم بود که او تنها زمانی متوجه حمله شد که پیامک های زیادی در صبح روز شنبه دریافت کرد.

به گفته افراد ایرانی و سوری که با این عملیات آشنا هستند، هنوز آموزش‌هایی در لبنان و سوریه در حال انجام بوده و یک مرکز فرماندهی مشترک مخفی در بیروت تشکیل شده است.

به گفته دو ایرانی، کماندوهای برجسته حزب‌الله که تجربه‌ای در جنگ‌های شهری و مبارزه داشتند، در سوریه و لبنان به اعضای حماس آموزش می‌دهند. آنها گفتند که آموزش‌هایی در لبنان برای پاراگلایدرها ارائه شده، در حالی که در سوریه، اعضای حماس برای حمله به جوامع اسرائیلی و گروگان‌گیری غیرنظامیان آموزش دیده‌اند.

حزب الله قبلاً به آموزش شبه نظامیان مورد حمایت جمهوری اسلامی در مناطقی مانند حوثی ها در یمن کمک کرده است. این گروه لبنانی همچنین در طول جنگ در سوریه، جنگجویان خود را به سوریه اعزام کرد، جایی که آنها در کنار ارتش سوریه آموزش دیدند و جنگیدند.

به گفته دو ایرانی که پس از حمله به آنها اطلاع داده شدند، در طول شش ماه گذشته، حزب الله اقدامات تحریک‌آمیزی را در نزدیکی مرز شمالی خود با لبنان و سوریه انجام داده است. این اقدامات هدف داشتند تا اسرائیل را گمراه کرده و تصور داده شود که تهدید واقعی از این مناطق می‌آید و از جایی دیگر نیامده است.

یک مقام اطلاعاتی اسرائیل تایید کرد که صدها مبارز فلسطینی از حماس و سایر گروه‌ها، و احتمالاً حتی بیشتر، در سال‌های گذشته در اردوگاه‌های حزب‌الله در سوریه و لبنان آموزش دیده‌اند. او بیان کرد که اگرچه ممکن است این مبارزان در مورد مهارت‌های مورد استفاده در حمله اخیر آموزش دیده باشند، اما به این معنا نمی باشد که ایرانی‌ها می‌دانستند چگونه و در چه زمانی از این آموزش استفاده خواهند کرد.

یکی از ایرانی‌هایی که در حین این عملیات حضور داشت، اظهار کرد که چهار روز قبل از حمله، تمامی اعضای شرکت‌کننده توسط فرماندهان حماس جمع‌آوری و به مکان‌های مخفی منتقل شدند. دستگاه‌های الکترونیکی آن‌ها مصادره شد و هیچ تماسی با جهان خارجی برقرار نکردند. این موضوع می‌تواند به توضیح اینکه چرا اسرائیل ناگهان بی‌خبر شده است، کمک کند.

به گفته این فرد، در تاریخ ۷ اکتبر، چند ساعت قبل از آغاز عملیات، فرماندهان حماس به مهاجمان اطلاع دادند که با استفاده از تراکتور برای شکستن حصار سیم خاردار در امتداد مرز منطقه، و با قایق‌های تندرو، پاراگلایدر و پیاده از روی زمین به اسرائیل حمله خواهند کرد.

این گزارش درباره نحوه انجام این حمله به صورت مستقل قابل تأیید نیست. با نگاهی به گذشته، برخی از نشانه‌های هشداردهنده که اسرائیل از دست داده، ممکن است در حال حاضر بیشتر و آشکارتر باشند.

در ماه سپتامبر، مقامات اطلاعاتی اسرائیل به نیویورک تایمز گفتند که اطلاعاتی در اختیار دارند که نشان می‌دهد خامنه‌ای، دستور کارزار گسترده‌ای را برای حملات علیه اسرائیل صادر کرده است. این کارزار شامل هدف قرار دادن شهروندان اسرائیل در خارج از کشور، انجام خرابکاری در داخل مرزها و قاچاق سلاح‌های پیشرفته به فلسطینی‌ها است. هدف این تدابیر، برانگیختن جنگ داخلی و افزایش تنش‌ها در منطقه کرانه باختری است.

آنها اعلام کردند که این حمله به عنوان تلافی برای عملیات نظامی اسرائیل در جمهوری اسلامی صورت گرفته است. این تنها به معنای یک اقدام گسترده نبود. چندین شرکت‌کننده از جلسات مختلف شبه نظامیان نیابتی جمهوری اسلامی گزارش دادند که رهبران بر ضرورت استفاده از تنش‌ها و اختلافات داخلی شدید در اسرائیل، به خصوص درباره اصلاحات قضایی که توسط نخست وزیر بنیامین نتانیاهو و ائتلاف راست افراطی او انجام شده، تأکید داشتند.

در جلسه‌ای که سیدحسن نصرالله در ماه مارس برگزار کرد، او به شبه نظامیان ابلاغ کرد که برای آماده شدن برای یک جنگ در مقیاس بزرگ، که ممکن است به عنوان نقطه عطفی در درگیری چند دهه‌ای بین اعراب و اسرائیل تلقی شود، باید آماده باشند. هرچند، نامشخص است که آیا او به حمله هفته گذشته اشاره می‌کرد یا خیر.

به همین ترتیب، یکی از سخنرانان در گفتگوی ماه آوریل، که توسط روزنامه تایمز بازبینی شده بود، در میان اعضای سپاه پاسداران، از جمله آنانی که با نیروهای نیابتی در منطقه درگیر بودند، بیان کرد: پیامی که این روزها از جمهوری اسلامی به مقاومت منتقل می‌شود، این است که ما باید قدرت خود را نشان دهیم. باید یک مانور نظامی برگزار کنیم تا رژیم صهیونیستی درک کند که از هر سوی محاصره شده است.

حتی قبل از حمله حماس، برخی از مقامات اطلاعاتی اسرائیل اعلام کردند که در گذشته، ناخوشنودی خود را نسبت به حمایت از کشتارهای هدفمند اسرائیل در جمهوری اسلامی (ایران) و عملیات خرابکاری در تاسیسات هسته‌ای و نظامی آن کشور ابراز کرده‌اند، زیرا این اقدامات نتوانسته‌اند به عنوان عامل بازدارنده‌ای قابل توجه برای برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی عمل کنند.

یکی از مقامات منطقه‌ای می‌گوید که در واقع، فعالیت‌های آنها باعث قرار گرفتن جمهوری اسلامی و اسرائیل در مسیر تقابل مستقیم با یکدیگر شده است.

در ۳ اکتبر، چهار روز قبل از حمله حماس به اسرائیل، حساب رسمی علی خامنه‌ای به زبان فارسی پیامی را در شبکه ایکس منتشر کرد که در آن نوشته بود: اسرائیل از بین خواهد رفت.

طراحان حمله تروریستی به اسرائیل بدون شک می‌دانستند که این عمل با خطر آتش‌گرفتن یک جنگ منطقه‌ای گسترده همراه است. اما طرف‌ها مدتها بود که به دنبال گرفتن انتقامی متراکم از نارضایتی‌های مختلف بودند؛ از حملات هوایی اسرائیل به غزه و سوریه، گرفته تا محاصره طولانی در غزه و حتی جنگ پنهان علیه جمهوری اسلامی که همه این اقدامات نشان از عزم جمعی طولانی مدت برای نابودی اسرائیل بودند.

آنها همچنین ممکن است امیدوار باشند که باعث شدیدتر شدن فشارها بر اسرائیل شوند، مانند لغو محاصره یا ممانعت از ورود نیروهای اسرائیلی به مسجد الاقصی، حماس عملیات خود علیه اسرائیل را با عنوان طوفان الاقصی نامگذاری کرده است.