جنگ اوکراین چگونه مسکو را از تهدید داعش منحرف کرد
سرویس‌های امنیتی روسیه تمرکز خود را از ترور دولت اسلامی تغییر داده‌اند
جنگ اوکراین چگونه مسکو را از تهدید داعش منحرف کرد
گروه اسلامگرای داعش مسئولیت حمله خونین روز جمعه به سالن کنسرت مسکو را بر عهده گرفت اما در سخنرانی خود پس از حمله به ملت، رئیس جمهور ولادیمیر پوتین هیچ اشاره ای به این گروه نکرد.
در عوض مبلغان روسی به دنبال سرزنش اوکراین بوده‌اند، در اقدامی که به گفته تحلیلگران با هدف برانگیختن خشم داخلی علیه همسایه‌اش و منحرف کردن توجه از شکاف‌های موجود در سیستم امنیتی مسکو، که از زمان تهاجم همه‌جانبه پوتین به اوکراین در دو سال پیش افزایش یافته است.
مسئولیت این حمله، که در آن چهار مرد مسلح حداقل ۱۳۳ نفر را کشتند و ساختمان را سوزاندند، توسط ایالات متحده و دیگر کشورهای غربی به طور خاص به یک گروه وابسته مستقر در افغانستان به نام داعش خراسان یا داعش-K نسبت داده شد.
ایالات متحده چندین هفته قبل از احتمال وقوع حمله هشدار داده بود. به گفته تحلیلگرانی که بر این گروه نظارت می‌کنند، گزارش‌ها در روسیه حاکی از آن است که چهار مهاجم اصلی که روز شنبه توسط سرویس امنیتی روسیه(FSB) بازداشت شدند، همگی اهل تاجیکستان بودند، کشوری در آسیای مرکزی که شهروندان آن بخش بزرگی از اعضای داعش را تشکیل می‌دهند.
اما مقامات و رسانه های دولتی روسیه به ادعای داعش اشاره چندانی نکرده اند. در عوض پوتین، مقامات روسی و سرویس امنیتی روسیه FSB بارها مدعی شدند که مهاجمان هنگام سفر به اوکراین رهگیری شدند. داعش نبود. این اوکراینی ها بودند. عاملان به گونه‌ای انتخاب شده‌اند که مردم گنگ جهانی را متقاعد کنند که داعش است.
مقامات اوکراینی به شدت هر گونه دخالت را رد کرده و گفته اند که پوتین در تلاش است کی‌یف را مقصر بداند تا بهانه ای برای تشدید جنگ ۱۰ ساله خود ایجاد کند.
ولادیمیر زلنسکی، در سخنرانی شنبه شب خود از کی‌یف گفت پوتین بدبخت به‌جای رسیدگی به شهروندان روسیه و خطاب به آنها، یک روز سکوت کرد و به این فکر کرد که چگونه این موضوع را به اوکراین مرتبط کند.
او همچنین پیشنهاد کرد اگر نیروهای امنیتی این کشور علیه اوکراین جنگ نمی‌کردند، روسیه می‌توانست این حمله را متوقف کند. او گفت آن صدها هزار روس که اکنون در خاک اوکراین در حال کشتن هستند، مطمئنا برای متوقف کردن هر تروریستی کافی است.
سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا گفت که داعش تنها مسئولیت این حمله را بر عهده دارد. آدرین واتسون گفت هیچ گونه دخالت اوکراینی وجود نداشت.
کانال رسانه ای داعش، اعماق، اواخر روز شنبه ویدئوی وحشتناکی را منتشر کرد که ظاهراً توسط یکی از مهاجمان فیلمبرداری شده است. در آن مرد مسلحی دیده می شود که در راهرو سالن به اجساد روی زمین تیراندازی می کند، در حالی که فرد دیگری با چاقو به مردم حمله می کند و مردی که فیلم را ضبط می کند فریاد الله اکبر جلوی دوربین می زند.
بر اساس تصاویر منتشر شده در فضای مجازی و شبکه تحقیقاتی روسی iStories، مردانی که لباس‌هایی را پوشیده بودند که با لباس‌هایی که در فیلم حمله منطبق بود، بعداً توسط سرویس‌های امنیتی روسیه دستگیر شدند.
ورا میرونوا، یکی از همکاران مرکز دیویس در دانشگاه هاروارد، گفت قابل توجه است که مهاجمان توانستند در حالی که روسیه در وضعیت جنگی قرار داشت، به نیروهای نظامی و امنیتی این کشور حمله کنند.
میرونوا، که جنبش‌های تروریستی اسلام‌گرا در اتحاد جماهیر شوروی سابق را مطالعه می‌کند، گفت که داعش خراسان به مسکو ضربه زد زیرا نسبتاً آسان بود این در مورد راحتی هدف است.
در مقابل، داعش در ماه‌های اخیر چندین حمله را در اروپا برنامه‌ریزی کرده بود، اما آنها خنثی شدند.
بر اساس تحلیل بیانیه های رسمی روزنامه مستقل نووایا گازتا اروپا، از زمان تهاجم گسترده به اوکراین در دو سال پیش، FSB، سرویس امنیت داخلی اصلی روسیه، تمرکز خود را تغییر داده است.
پیش از این FSB تقریباً به طور کامل بر تهدید تروریستی اسلامگرایان متمرکز بود، اما از سال ۲۰۲۲، اکثر اظهارات آن مربوط به اوکراین است. تحلیل نووایا گازتا نشان داد که اغلب کسانی که به تروریسم متهم می‌شوند و توسط FSB رهگیری می‌شوند، روس‌هایی بودند که علیه جنگ یا دولت اعتراض می‌کردند.
کمال علم، یکی از اعضای غیرمقیم شورای آتلانتیک، گفت که پوتین فکر می‌کرد که مبارزه او با ستیزه‌جویی اسلامی پس از صلح چچن، جمهوری مسلمان‌نشینی که در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ در دو جنگ برای استقلال جنگید و شکست خورد، پایان یافته است.
لوکاس وبر، یکی از بنیانگذاران MilitantWire، گفت در واقع، روسیه مدت‌ها هدف داعش بوده است، و این بعد از مداخله نظامی این کشور در سوریه در سال ۲۰۱۵، دخالت بعدی آن در سراسر آفریقا و روابطش با طالبان به طور قابل توجهی افزایش یافت. تجزیه و تحلیل فعالیت های ستیزه جویانه را توجیه می کند.
داعش خراسان اولین بار در سال ۲۰۱۵ در افغانستان و پاکستان پس از اعلام خلافت اصلی داعش در بخش هایی از عراق و سوریه آغاز به کار کرد.
این امر از ستیزه جویان نیرو گرفت که معتقد بودند گروه های موجود مانند القاعده به اندازه کافی تندرو نیستند. هدف این گروه ایجاد خلافت در خراسان است، منطقه ای که در بخش هایی از شبه قاره هند و آسیای مرکزی امتداد دارد.
پس از اینکه طالبان پس از خروج نیروهای ناتو در سال ۲۰۲۱ قدرت را در افغانستان به دست گرفتند، داعش خراسان با مبارزه با شورشیان خونین و استفاده از افغانستان به عنوان پایگاهی برای حملات در نقاط دیگر، تبدیل به مهیب ترین دشمن آن شد.
داعش در سال‌های اخیر صدها نفر را به قتل رسانده و مبارزاتی را علیه اقلیت شیعه افغانستان به راه انداخته است و چندین تلاش برای ترور رهبران برجسته طالبان انجام داده است. سال گذشته به یک تجمع سیاسی در پاکستان حمله کرد و با بمب گذاری های مرگبار در نزدیکی قبر قاسم سلیمانی در ایران در ژانویه مرتبط بود.
وبر گفت، در حالی که داعش توسط ائتلاف های بین المللی از پایگاه های زمینی خود در عراق و سوریه بیرون رانده شد و به شدت تضعیف شد، داعش خراسان به جاه طلب ترین و بین المللی ترین شاخه جنبش تبدیل شده است.
داعش در سپتامبر ۲۰۲۲ حمله انتحاری را علیه سفارت روسیه در کابل انجام داد.
وبر گفت داعش خراسان حتی یک شاخه تبلیغاتی به زبان روسی ایجاد کرده است. وی تاکید کرد این گروه بر تحریک حامیان خود برای انجام حملات علیه روسیه تمرکز کرده است.
میرونوا گفت که بسیاری از این اعضا از تاجیکستان آمده اند کشوری فقیر که در آن تعداد زیادی از مردم به عنوان کارگر مهاجر به روسیه سفر می کنند.
اسفندیار میر، کارشناس ارشد موسسه صلح ایالات متحده، می‌گوید در دکترین داعش، روسیه به بدی ایالات متحده، چین و جمهوری اسلامی است. داعش خراسان به حملات خارجی که ماهیت تماشایی دارند، که سروصدای زیادی به پا می‌کند و مؤمنان آن را به عنوان برترین جنبش جهادی در جهان تثبیت می‌کنند، معتقد است.
هانا نوت، مدیر اوراسیا در مرکز جیمز مارتین گفت اگرچه روسیه در درگیری حماس با اسرائیل، آرمان فلسطین را در پیش گرفته است، اما برای گروه هایی مانند داعش خراسان، ناراحتی آنها از روسیه و پوتین طولانی تر است.
در صورت تایید، حمله به سالن کنسرت مسکو اولین حمله تروریستی بزرگ داعش در خارج از جنوب غرب آسیا خواهد بود. امیرا جادون، استادیار دپارتمان علوم سیاسی در دانشگاه کلمسون، گفت که ممکن است هدف این گروه ارتقاء وجهه گروه و گسترش دامنه استخدامی آن باشد.
به گفته تحلیلگران، در نتیجه، حمله روز جمعه ممکن است آخرین نشانه ای از تبدیل شدن افغانستان به پایگاهی برای حملات تروریستی جهانی باشد.
میر گفت که در سال گذشته نگرانی‌هایی در مورد حملات فعال شده توسط داعش از افغانستان افزایش یافته است. آنها مشتاق نشان دادن محدوده جغرافیایی بوده اند.
