فعالان کارگری اعلام کردند که خط فقر برای خانواده‌های چهار نفره از مرز ۲۵ میلیون تومان فراتر رفته است

از وعده ریشه‌کنی فقر ابراهیم رئیسی تا ادعای پرداخت وام ۲۰ میلیون تومانی خرید شب عید

دولتی که وعده داده بود سالانه یک میلیون مسکن می‌سازد، هزینه‌های درمان از جیب مردم را به نصف کاهش می‌دهد، تورم را کنترل و فقر را ریشه‌کن می‌کند، حالا با گذشت بیش از دو سال به جای تحویل دست‌کم دو میلیون خانه به اجاره‌نشین‌ها و حداقل‌بگیران، به آنان اعطای وام ۲۰ میلیون تومانی خرید شب عید را وعده می‌دهد؛ آن هم در شرایطی که شاخص فلاکت در بیشتر استان‌های ایران از مرز ۶۰ واحد عبور کرده است.

محمدحسین قمری، مدیرکل دفتر خدمات عمومی وزارت صمت، اعلام کرد که در اسفندماه، مردم از طریق بانک‌ها می‌توانند با اعتبارسنجی، در نمایشگاه‌های بهاره و فروشگاه‌هایی که برای فروش شب عید ثبت‌نام نموده‌اند، تا سقف ۲۰ میلیون تومان خرید انجام دهند و مبلغ را در اردیبهشت‌ ماه سال آینده پرداخت نمایند.

به ادعای این مقام دولتی، اعتبار این طرح برای مردم بدون سود محاسبه می‌شود و بانک تجارت پس از اعتبارسنجی، تضمین می‌کند که هیچگونه چک و سفته‌ای برای ضمانت نیاز نیست. افرادی که از این تسهیلات ۲۰ میلیون تومانی استفاده می‌کنند، مکلفند تا پایان دو ماه، مبلغ را بازپرداخت کنند.

با توجه به اینکه اوضاع مالی بسیاری از مردم ایران چه صاحبان کسب‌و‌کار و چه کارمندان، در اسفند نسبتا بهتر از اردیبهشت‌ است، مشخص نیست دولت بر چه مبنایی برای ارائه تسهیلات با چنین شرایطی اقدام کرده است.

وام خرید شب عید که دولت ابراهیم رئیسی با ادعای کنترل تورم به افراد درخواست‌دهنده اعطا می‌کند، همراه با چالش‌ها و مسائلی است که باید در نظر گرفته شود. اولاً، وعده‌های این نوع وام اغلب به مرحله عملی در نمی‌آیند، مانند وام‌های مسکن و ازدواج که ممکن است با مشکلات مالی و حقوقی مواجه شوند، که بسیاری از مردم بدون دریافت وام‌هایی از این دست، آرامش روحی خود را ترجیح می‌دهند. همچنین، مبلغ این وام در مقایسه با نرخ تورم بسیار کم است، که می‌تواند ارزش آن را کاهش دهد.

مدیرکل دفتر خدمات عمومی وزارت صمت درست در روزی، وعده اعطای وام ۲۰ میلیون تومانی توسط دولت، را دستاوردسازی کرد. که حمیدرضا امام‌قلی، بازرس مجمع عالی نمایندگان کارگران، تاکید دارد که در شرایط کنونی، خط فقر برای خانواده‌های چهار نفره از مرز ۲۵ میلیون تومان فراتر رفته است. این فعال کارگری بیان می‌کند که حقوق کارگران حتی برای پوشش ۵۰ درصد هزینه‌های زندگی آن‌ها کافی نیست.

بحران‌های ناشی از تورم و اشتغال در حال حاضر، افراد زیادی را به زندگی اقساطی مجبور کرده است. این امر با تفاوتی نسبت به سال‌های گذشته، که مردم عمدتاً برای نیازهایی مانند خرید مسکن اقدام به گرفتن وام می‌کردند. اما اکنون، با افزایش هزینه‌های زندگی، افراد مجبور به پرداخت اقساط به بانک‌ها برای مواردی مانند خرید لباس، درمان، و خورد و خوراک نیز شده‌اند. این وام‌ها با شرایط بازپرداخت تعیین شده و بهره‌های متعلقه، افراد را به بدهکاران بانکی تبدیل کرده است.

از جهت دیگر، وام ۲۰ میلیون تومانی خرید شب عید، که دولتی‌ها آن را تبلیغ می‌کنند، حتی برای تأمین نیازهای ضروری یک خانواده چهارنفره نیز کافی نیست. کارشناسان بر این باورند که اعطای اینگونه تسهیلات، تحولی در زندگی مردم ایجاد نمی‌کند، بلکه موجب اضافه برداشت بیشتر از بانک‌ها می‌شود.

بهاءالدین حسینی‌هاشمی، کارشناس امور بانکی، در گفت‌وگو با روزنامه شرق، تایید کرد که در شرایط کنونی و با توجه به کسری منابع بانک‌ها، ارزش پول و هزینه‌های پیگیری وصول مطالبات، پرداخت اینگونه وام‌های خرد برای بانک‌ها اصلاً مقرون‌به‌صرفه نیست.

این کارشناس امور بانکی افزود که وام‌هایی که به مصرف روزانه افراد مرتبط هستند و در یک هفته خرج می‌شوند، هرچند مبلغ آنها کم است، اما بازپرداخت آنها برای گیرندگان سخت است زیرا تأثیری مستقیم بر بودجه خانوار دارند. بنابراین، بسیاری از گیرندگان احتمالاً قادر به بازپرداخت آنها نیستند و این برای بانک‌ها هزینه‌های اضافی برای پیگیری مطالبات به دنبال دارد.

حسینی‌هاشمی ضمن انتقاد از عملکرد دولت افزود با این کار هم درآمدهای آینده مردم را از آنان می‌گیرند، هم باری روی دوش سیستم بانکی می‌گذارند. دست بانک‌ها را هم برای تامین مالی واحدهای مولد اقتصادی می‌بندند. این کارها دو سر زیان است؛ هم برای متقاضی این وام و هم برای بانکی که آن را پرداخت می‌کند.

براساس گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، در انتهای آذر ماه، با استناد به داده‌های یک نظرسنجی، اعلام شده است که ۵۱ درصد از افراد در طول یک سال گذشته تجربه خرید قسطی داشته‌اند. همچنین، نزدیک به ۱۶ درصد از پاسخ‌دهندگان این نظرسنجی اعلام کرده‌اند که در همان دوره زمانی، کالاهای ضروری خوراکی را نیز با شرایط قسطی خریده‌اند و ۲۱ درصد دیگر برای تهیه کالاهای روزمره به این روش روی آورده‌اند. این گزارش همچنین نشان می‌دهد که حدود ۳۵ درصد از شرکت‌کنندگان خریدهای قسطی خود را زیر ۱۰ میلیون تومان انجام داده‌اند و بیش از ۳۷ درصد از آنها خریدهای بین ۱۰ تا ۵۰ میلیون تومانی داشته‌اند. این اعداد و ارقام به‌وضوح نشان می‌دهند که قدرت خرید مردم کاهش یافته و زندگی اقساطی برای آنان رایج شده است.

به این موارد باید کاهش میزان مصرف را نیز اضافه کرد. گزارش‌هایی که از پایین آمدن سرانه مصرف گوشت، برنج، لبنیات، میوه و شیرینی و حتی نان به‌تناوب منتشر می‌شود، از گسترش فقر در جامعه خبر می‌دهد. با این‌ حال و به‌رغم اینکه حتی آمارهای رسمی نیز تورم فزاینده را نشان می‌دهد، مقام‌های حکومتی مدام ادعای رشد اقتصادی و کنترل و کاهش نرخ تورم را مطرح می‌کنند.