تفکر منتقدانه (critical thinking)

تفکر نقاد به چه معناست؟

به توانایی منطقی و شفاف فکر کردن، و درک روابط منطقی بین نظرات، تفکر نقاد گویند. به معنایی، تفکر نقاد از شما می خواهد تا از توانایی استنتاج خود بهره بگیرید. بیشتر در رابطه با این است که شما یک آموزنده و فراگیرنده فعال باشید تا اطلاعات را به طور منفعل دریافت کنید.

افرادی که از مهارت تفکر نقاد برخوردارند، با دقت زیادی نظرات و فرضیه های مختلف را به چالش می کشند در برابر پذیرش بی چون و چرای حقایقی که وجود دارند.

این افراد همواره در جستجوی این هستند که آیا ایده ها، نگرش ها و پدیده هایی که ارائه می شوند تصویر کاملی از واقعیت را نشان می دهد… و اگر دریابند که این تصویر صحیح نیست معمولا با روی باز برخود می کنند.

تا اینجای مطلب متوجه شدیم که داشتن تفکر انتقادی برخلاف بعضی از باورهای غلط بدین معنا نیست که افراد همیشه به افراد و موضوعات اطراف خود، به دیده انتقاد و یافتن نقاط ضعف بنگرند. بلکه این مهارت به فرد کمک می کند تا افکار و نظرات مختلف را ببیند، بشنود و برای رسیدن به بهترین نتیجه همه مسائل مطرح شده را در نظر بگیرد.

افراد با مهارت تفکر نقاد دارای توانایی های زیر هستند:

– درک ارتباط میان نظرات و ایده های متفاوت
– تعیین و تشخیص اهمیت و ارتباط میان بحث ها و نظرات مطرح شده
– تشخیص، ساخت و ارزیابی مباحث و گفتگوها
– شناسایی ناهماهنگی ها و خطاهای استنتاجی
– رسیدگی به مسائل و مشکلات به طور مستمر و سازمان دهی شده
– بازنگری بر عادلانه بودن مفروضات ، باور ها و ارزش های خویش

افراد با تفکر منتقدانه باید از مهارت های دیگری نیز بهره بگیرند همچون مهارت حل مساله، مشاهده و ارزیابی مسائل بدون سوگیری، بازنگری در مسائل خویش و ارزیابی آنها، تجزیه و تحلیل کردن و قدرت تصمیم گیری…‌

بهتر است توجه داشته باشیم که هیچ یک از ما در همه حال با تفکر نقاد به مسائل نگاه نمی کنیم. به ویژه زمانهایی که خود کنترلی خود را تحت تاثیر عصبانیت، سوگ یا خوشحالی زیاد، از دست می دهیم.

در این صورت به قول معروف خون به مغزمان نمی رسد و با احساتمان تصمیم گیری می کنیم..

تقویت مهارت تفکر منتقدانه به عنوان یکی از مهارت های مهم زندگی.

خبر خوب این است که با بازنگری بر افکار و احساسات خود و همچنین تمرین و تکرار، همواره می توانیم این مهارت را در خود تقویت کنیم.

مهارت های زندگی همانطور که از نامشان بر می آید، کاملا آموختنی هستند؛ بنابراین بهتر است، فراگیری و آموختن را برای ساختن زندگی با کیفیت، در اولویت های خود قرار دهیم.

* زهره کلاهدوز
مشاور خانواده و روان درمانگر
عضو رسمی کالج روان درمانگران اونتاریو