به بهانه فیلم جست و جو
بررسی موضوع اعتیاد به شبکه های اجتماعی

خلاصه داستان:
پس از اینکه «مارگو» که به اردو رفته است جواب تلفن‎همراه خود را برای مدت طولانی نمی‌دهد، پدرش «دیوید» مجبور می‌شود
برای یافتن حقیقت وارد فضای شخصی دخترش در شبکه‌های اجتماعی شود و با چهره‌ی متفاوتی از دخترش مواجه شود…

پزشکان اعتیاد به شبکه های اجتماعی را هنوز به عنوان یک بیماری و یا اختلال به رسمیت نشناخته اند. با این حال رفتارهای مرتبط با استفاده بیش از حد و نامتعارف از شبکه های اجتماعی به موضوع قابل بحث و جدی در میان پزشکان و روانشناسان تبدیل شده است. اعتیاد به شبکه های اجتماعی واژه و مفهومی است در مورد افرادی که زمان زیادی را صرف استفاده از شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام، فیسبوک، توییتر و…. می کنند به نحوی که با دیگر امور زندگی روزمره تداخل پیدا می کند.

اعتیاد به شبکه های اجتماعی

اعتیاد معمولا به رفتارهای اجباری اشاره دارد که منجر به اثرات منفی در زندگی فردی و اجتماعی انسان می شود. در اغلب اعتیادها افراد احساس می کنند که مجبور به انجام فعالیت های خاص هستند که اغلب آن ها تبدیل به یک عادت مضر می شوند. این عادات مضر با فعالیت های مهم زندگی در محل کار، خانه، محل تحصیل و…. تداخل پیدا می‌کنند.
در این زمینه یک معتاد به شبکه های اجتماعی می تواند کسی در نظر گرفته شود که مجبور به استفاده بیش از حد از شبکه های اجتماعی است. برای مثال رفتاری همچون چک کردن مداوم مطالب قرار داده شده در فیسبوک و به روز رسانی کردن آن ها و یا چک کردن پروفایل سایر افراد برای مدت زمان طولانی از مصادیق اعتیاد به شبکه های اجتماعی است.
محققان دانشگاه شیکاگو آمریکا در تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که اعتیاد به شبکه های اجتماعی قوی تر از اعتیاد به سیگار و مشروبات الکلی است. در این تحقیق آزمایش بر روی صدها نفر در طی چندین هفته انجام شده است. در طی این آزمایش ها هوس و علاقه به شبکه های اجتماعی جلوتر از هوس برای سیگار و الکل قرار گرفت. همچنین محققان دانشگاه هاروارد از دستگاه MRI برای اسکن مغز افراد هنگامی که در مورد یکدیگر در شبکه های اجتماعی صحبت می کنند استفاده کردند. آن ها دریافتند لذتی که از بیان مطالب در شبکه های اجتماعی در مغز انسان بوجود می‌آید شبیه به لذتی است که در مغز انسان از خوردن مواد غذایی و مسائل جنسیتی ایجاد می شود. بسیاری از پزشکان علائمی همچون اضطراب، افسردگی و برخی اختلالات روانی را در افرادی که زمان زیادی را صرف استفاده از اینترنت و شبکه های اجتماعی می کنند مشاهده کرده اند اما کمی سخت است که بخواهند اثبات کنند این علائم تنها بر اثر استفاده از شبکه های اجتماعی بوجود آمده است.

ازدواج با رسانه های اجتماعی

جامعه شناسان و روانشناسان، تاثیر شبکه های اجتماعی را بر روی روابط افراد در دنیای واقعی به ویژه ازدواج بررسی کرده اند و برخی از آن‌ها این سوال را مطرح کرده اند که آیا استفاده بیش از حد از شبکه و رسانه های اجتماعی می تواند نقش مهمی در طلاق افراد داشته باشد. وال استریت ژورنال گزارش می دهد که از هر ۵ ازدواج یکی از آن ها بوسیله فیسبوک دچار مشکل شده است و البته عوامل دیگری نیز در این دچار مشکل شدن نقش داشته اند.
همچنین یکی از محققین موسسه تکنولوژی ماساچوست تحقیقات گسترده ای را در زمینه اثر شبکه های اجتماعی بر روابط افراد انجام داده و به این نتیجه رسیده است که شبکه های اجتماعی،موجب تضعیف روابط انسانی می شود. این روز‌ها شبکه‌های اجتماعی در دنیا بسیار فراگیر شده است و عده زیادی از افراد به ویژه جوان‌ها به آن تمایل پیدا کرده اند، اما این شبکه‌ها با وجود مزایای مختلف، سبب آسیب به سلامت روان افراد و جوانان می‌شود.

شبکه های اجتماعی و کاهش اعتماد به نفس

یکی از مهمترین اثر‌های منفی شبکه‌های اجتماعی در زندگی افراد کاهش اعتماد به نفس آن‌ها و نیز ایجاد اعتیاد به اینترنت و چک کردن مدام شبکه‌های اجتماعی و غافل شدن از زندگی و فرصت‌های طلایی است. افرادی که مراجعه به شبکه‌های اجتماعی را مدیریت و برنامه ریزی می‌کنند و از زمان خود بهترین بهره را می‌برند در زندگی موفقیت بیشتری به دست می‌آورند. روانشناسان دریافتند اعتیاد به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی اثری مانند نیکوتین و سایر مواد مخدر بر مغز دارند و وابستگی شدید ایجاد می‌کنند. کارشناسان برای حفظ سلامت روانی و رسیدن به موفقیت در کار و زندگی خانوادگی به افراد توصیه می‌کنند مدت زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی را محدود کنند و تعداد زیادی از شبکه‌های اجتماعی که زمان آن‌ها را به هدر می‌دهد از روی تلفن همراه، رایانه و تبلت خود پاک کنند.

رابطه میان افت تحصیلی و میزان استفاده از شبکه های اجتماعی

این روز‌ها چک کردن ایمیل‌های مختلف، مطالعه و جواب دادن به پیام‌ها در شبکه‌های اجتماعی و انتظار برای جواب اطرافیان در این شبکه‌ها بازه زمانی زیادی از افراد را به خود اختصاص می‌دهد و کارشناسان دریافتند میانگین بازده کاری کارکنان و درس دانش آموزان و دانشجویان در سراسردنیا به شدت افت کرده است.
چگونه می توان بر اعتیاد به شبکه های اجتماعی غلبه کرد؟

۱.ذهن خود را منحرف کنید (حواس خود را پرت کنید)

در زمانی که نمی‌خواهید وارد شبکه اجتماعی شوید، اما به شدت دچار وسوسه برای چک کردن پیام هایتان شده اید به کار‌های دیگر بپردازید تا ذهن خود را منحرف کنید. نوشتن خاطرات برروی دفتر کاغذی، مطالعه کتاب، دیدار با اقوام و دوستان، خواب و استراحت، انجام ورزش، مکالمه تلفنی با دوستان، رفتن به خرید بهترین گزینه‌های جایگزین دراین بازه زمانی هستند.

۲. تعیین ساعت «بدون تکنولوژی» در طول روز

فضا‌هایی و ساعت‌هایی را در خانه بدون استفاده از فن آوری درنظر بگیرید. می‌توانید با نصب کاغذ روی دیوار استفاده نکردن از شبکه‌های مجازی را درساعت‌های خاصی به خود و دیگران یادآور شوید.

۳. به همراه نداشتن تلفن در اتاق خواب

شب ها تلفن همراه را از اتاق خواب خود خارج کنید، زیرا افزون براحتمال بروز سرطان مغز به دلیل امواج منتشر شده از این وسایل، امکان بی خوابی و بدخوابی به دلیل نورآبی صفحه نمایش آن‌ها وجود دارد. برای بیدارشدن از خواب درساعت مورد نظر ازساعت‌های زنگ دار قدیمی استفاده کنید.

۴. چک کردن شبکه های اجتماعی در زمان بندیهای خاص

اگر به شدت به این شبکه‌ها وابسته شده اید برای خود برنامه ریزی کنید که به طور مثال هر ۲ ساعت تنها ۱۰ دقیقه را صرف چک کردن شبکه‌های اجتماعی کنید و پس از ۱۰ دقیقه از تمامی آن‌ها خارج شوید.

۵. خاموش کردن نوتیفیکیشن ها

اعلان خودکار یا نوتیفیکیشن‌های نرم افزار‌های مختلف را خاموش کنید تا به طور مرتب تمرکز شما را برهم نزنند و بتوانید به انجام کارهایتان برسید. درشبکه‌های اجتماعی زمان بیهوده صرف خواندن مطلب‌ها و به ویژه پیام‌های کاربران نگذارید، زیرا سبب اتلاف وقت ودرگیر کردن ذهن شما می‌شوند.

۶. انتخاب فعالیت سازنده و جایگزین

به جای ساعت‌ها اتلاف وقت در شبکه‌های اجتماعی که هیچ مزیتی برایتان ندارد و تنها سبب سردرد، احساس افسردگی و مقایسه خودتان با دیگران و ناراحتی می‌شود به فعالیت‌های شاد و پرانرژی مانند یادگیری یک حرفه یا فن جدید مانند موسیقی، نقاشی کشیدن، کار‌های هنری، یادگیری زبان خارجی، مطالعه و کسب مدرک‌های علمی و تحصیلی بالا بپردازید تا در آینده به موفقیت بیشتری دست یابید.

۷. در این مورد با دوستان خود صریح و روشن باشید

اگر دوستان شما در شبکه‌های مجازی فعال هستند وتوقع دارند که با هر پست و پیامی که قرار می‌دهند شما اظهار نظر درباره آن کنید، خیلی روشن و واضح به آن‌ها بگویید زمان کافی برای انجام این کار‌ها ندارید و برای زندگی خود برنامه ریزی دقیق انجام داده اید.

۸. زندگی مجازی افراد سبب افسردگی و اضطراب

اغراق در فضای مجازی و نشر عکس هایی که با نرم افزارهای مختلف زیبا شده اند، بسیار شایع است. اگربا نگاه کردن به عکس‌ها و اتفاق‌هایی که دوستانتان در شبکه‌های مجازی به اشتراک می‌گذارند دچار افسردگی و ناامیدی می‌شوید به ویژه اگر موقعیت آن‌ها را ندارید به یاد داشته باشید که زندگی هرفردی جریان خود را دارد پس سعی کنید از زندگی خود نهایت لذت را ببرید و در مسیر موفقیت حرکت کنید.

۹. سپری کردن زمان در دنیای واقعی با دوستان حقیقی

به جای ساعت‌ها چت و نوشتن پیام در شبکه‌های مجازی با افراد در دنیای واقعی دیدار کنید و از نزدیک با خصوصیات اخلاقی، وضعیت خانواده و کار آن‌ها آشنا شوید. آشنایی در شبکه‌های اجتماعی در بیشتر موارد به شکست می‌انجامد زیرا افراد بخش‌هایی از زندگی خود را کتمان می‌کنند. اگر امکان دیدار حضوری با دوستان واعضای خانواده خود را ندارید از تماس تلفنی بهره بگیرید و با آن‌ها صحبت کنید.
با رعایت این راهکار‌ها پس از مدتی اعتیاد و وابستگی شدید شما به شبکه‌های مجازی از بین می‌رود و به این ترتیب به حفظ سلامت جسمی و روحی خود کمک می‌کنید و درزندگی به موفقیت دست می‌یابید.

منبع: Wikihow

* زهره کلاهدوز
مشاور خانواده
و روان درمانگر
عضو رسمی کالج روان درمانگران اونتاریو